Trong hành trình thiêng liêng của Tuần Thánh, giữa những ngày tưởng niệm đầy trang trọng về cuộc Thương Khó của Chúa Giêsu, có một thánh lễ mang một vẻ đẹp và ý nghĩa đặc biệt: Lễ Truyền Dầu. Thường được cử hành vào Thứ Năm Tuần Thánh hoặc một ngày gần đó, thánh lễ này không chỉ là một nghi thức phụng vụ mà còn là một biểu hiện sâu sắc của sự hiệp nhất trong Giáo hội, sự thánh hiến của các mục tử, và tầm quan trọng của các bí tích trong đời sống đức tin. Hãy cùng nhau khám phá những khía cạnh lịch sử, Kinh Thánh, cử hành phụng vụ và ý nghĩa phong phú của Lễ Truyền Dầu.
Lễ Truyền Dầu là gì?
Lễ Truyền Dầu là một nghi lễ phụng vụ quan trọng được cử hành trong Tuần Thánh, thường vào Thứ Năm Tuần Thánh (Thứ Năm Tuần Thánh trước Lễ Phục Sinh) hoặc một ngày gần đó. Trong thánh lễ này, Giám mục (hoặc một linh mục được ủy quyền) làm phép và thánh hiến các loại dầu thánh sẽ được sử dụng trong các bí tích và nghi lễ khác nhau trong suốt năm phụng vụ. Lễ Truyền Dầu cũng là dịp để các linh mục tuyên lại lời hứa khi chịu chức thánh, thể hiện sự hiệp nhất của họ với Giám mục và với nhau trong tác vụ linh mục.
Việc sử dụng dầu thánh trong các nghi lễ tôn giáo đã có một lịch sử lâu dài, bắt nguồn từ những truyền thống cổ xưa và được thấm nhuần trong cả Cựu Ước lẫn Tân Ước. Tuy nhiên, Lễ Truyền Dầu như chúng ta cử hành ngày nay đã trải qua một quá trình phát triển đáng kể trong lịch sử Giáo hội. Từ những thực hành sơ khai, khi dầu có thể được làm phép trong các thánh lễ khác, nhu cầu về việc chuẩn bị một lượng dầu lớn cho cả năm phụng vụ và mong muốn Giám mục chủ trì nghi lễ quan trọng này đã dẫn đến sự hình thành của một thánh lễ riêng biệt. Các ghi chép lịch sử cho thấy rằng vào thế kỷ thứ IV và V, Lễ Truyền Dầu đã trở thành một phần không thể thiếu trong phụng vụ Tuần Thánh. Việc cử hành vào Thứ Năm Tuần Thánh có một ý nghĩa đặc biệt, liên kết với việc tưởng nhớ Bữa Tiệc Ly, thời điểm Chúa Giêsu thiết lập Bí tích Thánh Thể và trao quyền linh mục cho các tông đồ. Qua nhiều thế kỷ, các nghi thức của Lễ Truyền Dầu đã được củng cố và chuẩn hóa, đặc biệt sau Công đồng Vatican II, thánh lễ này càng được nhấn mạnh như một biểu hiện của sự hiệp nhất giữa Giám mục và các linh mục, cũng như tầm quan trọng của các bí tích trong đời sống Giáo hội.
Thời kỳ sơ khai: Việc sử dụng dầu thánh đã có từ rất sớm trong Giáo hội. Dầu được dùng để xức cho những người mới gia nhập đạo (dầu dự tòng), xức cho người bệnh (dầu bệnh nhân), và đặc biệt là dầu thơm (dầu thánh hiến - Chrism) dùng trong các nghi lễ quan trọng như rửa tội, thêm sức, và truyền chức thánh.
Sự phát triển thành một nghi lễ riêng: Ban đầu, việc làm phép dầu có thể diễn ra trong các thánh lễ khác. Tuy nhiên, dần dần, nhu cầu về việc chuẩn bị lượng dầu lớn cho cả năm phụng vụ và tầm quan trọng của việc Giám mục chủ trì nghi lễ này đã dẫn đến sự hình thành của một thánh lễ riêng biệt - Lễ Truyền Dầu.
Thế kỷ IV-V: Các bằng chứng lịch sử cho thấy Lễ Truyền Dầu đã được cử hành vào thế kỷ thứ IV và V. Ban đầu, nghi lễ này thường diễn ra vào Thứ Năm Tuần Thánh, gắn liền với việc tưởng nhớ Bữa Tiệc Ly và việc Chúa Giêsu thiết lập Bí tích Thánh Thể và chức linh mục.
Sự củng cố và chuẩn hóa: Qua các thế kỷ, các nghi thức của Lễ Truyền Dầu được củng cố và chuẩn hóa trong các sách phụng vụ của Giáo hội Công giáo.
Sau Công đồng Vatican II: Công đồng Vatican II (1962-1965) đã nhấn mạnh tầm quan trọng của Lễ Truyền Dầu như một biểu hiện của sự hiệp nhất giữa Giám mục và các linh mục, cũng như tầm quan trọng của các bí tích trong đời sống Giáo hội.
Kinh Thánh và Lễ Truyền Dầu
Mặc dù không có một đoạn Kinh Thánh cụ thể nào mô tả chi tiết về Lễ Truyền Dầu như chúng ta cử hành ngày nay, nhưng việc sử dụng dầu thánh và vai trò của các vị lãnh đạo tôn giáo (tương đương với Giám mục và linh mục ngày nay) có nền tảng vững chắc trong Kinh Thánh:
Xuất Hành 30:22-33: Mô tả việc Thiên Chúa truyền cho Môsê làm dầu thánh để xức cho Lều hội ngộ, Hòm bia, bàn thờ và các đồ vật thánh khác, cũng như xức cho các tư tế Aaron và các con trai ông để thánh hiến họ cho chức tư tế.
1 Samuel 10:1: Samuel xức dầu cho Saul để tấn phong ông làm vua Israel.
Thánh Vịnh 133:2: So sánh sự hiệp nhất của anh em như dầu quý chảy xuống râu của Aaron.
Isaia 61:1: Tiên tri Isaia nói về việc được Chúa xức dầu để rao giảng tin mừng cho người nghèo khó. Chúa Giêsu đã trích dẫn đoạn này để nói về sứ mạng của Ngài (Luca 4:18-19).
Máccô 6:13: Các tông đồ xức dầu cho nhiều người bệnh và chữa lành họ.
Giacôbê 5:14: "Ai trong anh em đau yếu? Hãy mời các kỳ mục của Hội Thánh đến cầu nguyện cho mình, sau khi đã xức dầu nhân danh Chúa cho người ấy."
1 Gioan 2:20, 27: Thánh Gioan nói về việc các tín hữu được "xức dầu thánh" và được ban ơn hiểu biết.
Khải Huyền 5:10: Nói về những người được Chúa Kitô cứu chuộc sẽ trở thành "những vương quốc và tư tế" phục vụ Thiên Chúa.
Những đoạn Kinh Thánh này cho thấy tầm quan trọng của việc xức dầu như một dấu chỉ của sự thánh hiến, chữa lành, sức mạnh và sự hiện diện của Chúa Thánh Thần. Trong Giáo hội Tân Ước, các Giám mục và linh mục, những người kế vị các tông đồ, tiếp tục thực hiện các nghi lễ xức dầu thánh trong các bí tích.
Cử hành phụng vụ Lễ Truyền Dầu
Lễ Truyền Dầu thường được cử hành trong một thánh lễ đặc biệt do Giám mục chủ tế, với sự tham dự của đông đảo các linh mục trong giáo phận. Các nghi thức chính bao gồm:
Lời mở đầu và phụng vụ Lời Chúa: Thánh lễ bắt đầu như thường lệ với các bài đọc Kinh Thánh, thường tập trung vào vai trò của Chúa Kitô là Thượng Tế và sứ mạng của các linh mục.
Lời kêu gọi các linh mục tuyên lại lời hứa: Sau bài giảng, Giám mục kêu gọi các linh mục hiện diện tuyên lại lời hứa khi chịu chức thánh. Đây là một khoảnh khắc quan trọng thể hiện sự hiệp nhất của các linh mục với Giám mục và với nhau trong việc phục vụ Giáo hội. Các linh mục hứa sẽ trung thành thực hiện chức vụ của mình, rao giảng Lời Chúa, cử hành các bí tích và hướng dẫn đoàn chiên được trao phó.
Làm phép và thánh hiến các loại dầu thánh: Đây là phần trung tâm của Lễ Truyền Dầu. Có ba loại dầu thánh được làm phép hoặc thánh hiến:
Dầu Bệnh Nhân (Oleum Infirmorum - OI): Dầu này được dùng để xức cho những người đau yếu, cầu xin Chúa ban ơn chữa lành và sức mạnh tinh thần. Thông thường, dầu bệnh nhân chỉ được làm phép (blessed), không được thánh hiến (consecrated).
Dầu Dự Tòng (Oleum Catechumenorum - OC): Dầu này được dùng để xức cho những người chuẩn bị lãnh nhận bí tích Rửa Tội. Việc xức dầu này biểu thị sự thanh tẩy, sức mạnh để chống lại tội lỗi và sự chuẩn bị để đón nhận Chúa Thánh Thần. Dầu dự tòng cũng thường chỉ được làm phép.
Dầu Thánh Hiến (Oleum Sanctum/Chrisma - SC): Đây là loại dầu quan trọng nhất, được thánh hiến (consecrated) bằng cách thêm hương thơm (thường là dầu thơm bal-sam). Dầu thánh hiến được sử dụng trong các bí tích Rửa Tội (sau khi rửa bằng nước), Thêm Sức (xức trên trán), Truyền Chức Thánh (xức trên tay các linh mục và trên đầu các Giám mục), và trong nghi lễ thánh hiến nhà thờ và bàn thờ. Việc thánh hiến dầu thánh hiến là một nghi thức long trọng, thường có Giám mục đọc lời nguyện đặc biệt và thổi hơi trên bình dầu, tượng trưng cho sự ban xuống của Chúa Thánh Thần.
Phụng vụ Thánh Thể: Thánh lễ tiếp tục với phần phụng vụ Thánh Thể như thường lệ.
Trao dầu cho các giáo xứ: Sau thánh lễ, các đại diện từ các giáo xứ thường được trao các bình dầu thánh mới đã được làm phép và thánh hiến để mang về sử dụng trong các nghi lễ tại giáo xứ của mình trong suốt năm phụng vụ.
Ý nghĩa của Lễ Truyền Dầu
Lễ Truyền Dầu có nhiều ý nghĩa quan trọng đối với Giáo hội:
Biểu tượng của sự hiệp nhất: Lễ Truyền Dầu là một biểu hiện mạnh mẽ của sự hiệp nhất trong Giáo hội địa phương, đặc biệt là sự hiệp nhất giữa Giám mục và các linh mục. Việc các linh mục cùng nhau tham dự thánh lễ này và tuyên lại lời hứa của mình nhấn mạnh sự cộng tác và trách nhiệm chung trong việc phục vụ đoàn dân Chúa.
Tầm quan trọng của các bí tích: Lễ Truyền Dầu làm nổi bật tầm quan trọng của các bí tích trong đời sống Kitô hữu. Các loại dầu thánh được làm phép trong thánh lễ này sẽ được sử dụng để ban ơn thánh cho các tín hữu trong suốt năm qua, từ khi họ gia nhập Giáo hội qua bí tích Rửa Tội cho đến khi họ được xức dầu bệnh nhân trong những giờ phút cuối đời.
Vai trò của Chúa Thánh Thần: Việc làm phép và thánh hiến dầu, đặc biệt là dầu thánh hiến, là một dấu chỉ mạnh mẽ của sự hiện diện và tác động của Chúa Thánh Thần trong đời sống Giáo hội. Dầu thánh được xem là một phương tiện hữu hình để truyền đạt ơn Chúa Thánh Thần.
Sứ mạng của linh mục: Lễ Truyền Dầu nhắc nhở các linh mục về sứ mạng cao cả của mình là phục vụ Thiên Chúa và tha nhân. Việc tuyên lại lời hứa khi chịu chức thánh là một cơ hội để họ tái khẳng định cam kết của mình đối với chức vụ linh mục.
Chuẩn bị cho Tam Nhật Vượt Qua: Lễ Truyền Dầu thường được cử hành trước hoặc vào Thứ Năm Tuần Thánh, ngay trước khi Giáo hội bước vào Tam Nhật Vượt Qua (Thứ Năm Tuần Thánh, Thứ Sáu Tuần Thánh và Thứ Bảy Tuần Thánh vọng Phục Sinh). Việc chuẩn bị các dầu thánh là một phần quan trọng trong việc chuẩn bị cho những cử hành trọng đại này.
Tóm lại, Lễ Truyền Dầu là một nghi lễ phụng vụ đầy ý nghĩa, thể hiện sự hiệp nhất của Giáo hội, tầm quan trọng của các bí tích, vai trò của Chúa Thánh Thần và sứ mạng của các linh mục. Đây là một thời điểm quan trọng trong Tuần Thánh, giúp các tín hữu chuẩn bị tâm hồn cho việc tưởng niệm cuộc Thương Khó, sự chết và sự Phục Sinh vinh quang của Chúa Giêsu Kitô.