Suy Niệm Lời Chúa
Thứ Tư Tuần 13 Thường Niên
Một Phép Lạ, Hai Phản Ứng
Bài Tin Mừng theo thánh Mátthêu hôm nay trình bày một nghịch lý gây sốc, một sự tương phản đến mức khó tin. Một mặt, Chúa Giêsu thực hiện một trong những phép lạ vĩ đại và đầy ý nghĩa nhất: Ngài giải thoát hai con người khỏi ách nô lệ kinh hoàng của ma quỷ, trả lại cho họ tự do và nhân phẩm. Mặt khác, phản ứng của dân thành Gađara không phải là niềm vui mừng, lòng biết ơn hay sự kinh ngạc thán phục, mà là sự sợ hãi và một lời yêu cầu lạnh lùng: xin Ngài “rời khỏi vùng của họ” (Mt 8,34).
Tại sao một hành động giải thoát lại gây ra sự khước từ? Tại sao ánh sáng của Tin Mừng lại bị xua đuổi? Sự kiện này phơi bày một cuộc giằng co sâu thẳm và muôn thuở trong lòng người: cuộc giằng co giữa sự tự do mà Thiên Chúa ban tặng và sự an toàn của những xiềng xích quen thuộc. Đó là một lựa chọn quyết định mà dân thành Gađara đã phải đối mặt, và cũng là lựa chọn mà mỗi chúng ta, trong từng khoảnh khắc của cuộc đời, được mời gọi để thực hiện.
Quyền Năng Giải Thoát Của Đức Kitô
Trước hết, chúng ta hãy chiêm ngắm quyền năng giải thoát của Đức Kitô. Ngài không chỉ chữa một căn bệnh thể lý. Ngài đối đầu trực diện với quyền lực của sự dữ, một quyền lực đã biến những con người thành những sinh vật “dữ tợn”, sống tách biệt trong “mồ mả”. Và Ngài đã chiến thắng chỉ bằng một lời duy nhất, một mệnh lệnh ngắn gọn nhưng đầy uy quyền: “Đi đi!” (Mt 8,32). Chỉ một lời đó thôi đã đủ để đập tan xiềng xích, để trục xuất cả một “quân đoàn” ma quỷ, để trả lại cho hai con người sự tỉnh táo, bình an và phẩm giá đã mất.
Hành động này chính là một bản tóm tắt sống động cho toàn bộ sứ mạng của Chúa Giêsu, như lời Ngài đã công bố tại hội đường Nadarét: “Thần Khí Chúa ngự trên tôi, vì Chúa đã xức dầu tấn phong tôi, để tôi loan báo Tin Mừng cho kẻ nghèo hèn. Người đã sai tôi đi công bố cho kẻ bị giam cầm biết họ được tha, cho người mù biết họ được sáng mắt, trả lại tự do cho người bị áp bức” (Lc 4,18). Việc giải thoát những người bị quỷ ám là một dấu chỉ rõ ràng rằng Nước Trời đã đến, một Nước Trời không phải là một khái niệm trừu tượng, nhưng là một thực tại quyền năng, giải phóng con người khỏi mọi hình thức nô lệ, từ tội lỗi, bệnh tật, cho đến sự thống trị của ma quỷ.
Quyền năng của Chúa không chỉ vượt trên bệnh tật, mà còn trên toàn bộ cấu trúc của sự dữ. Việc ma quỷ xin nhập vào bầy heo và ngay sau đó, cả bầy heo lao xuống biển chết chìm là một biểu tượng vô cùng mạnh mẽ. Nó cho thấy bản chất của sự dữ, khi bị trục xuất khỏi nơi nó ký sinh, là hướng đến sự hỗn loạn, hủy diệt và tự hủy. Quyền năng của Chúa không chỉ “chữa lành” mà còn “tái tạo”, đưa con người từ cõi chết (mồ mả) trở về cõi sống. Phép lạ này không chỉ là một cuộc trừ tà cho hai cá nhân, mà còn là một cuộc trừ tà cho cả một vùng đất đang bị bóng tối bao phủ. Điều này mang lại cho chúng ta niềm hy vọng lớn lao. Bất kể sự dữ có vẻ mạnh mẽ đến đâu trong cuộc đời chúng ta hay trong xã hội, quyền năng của Chúa Kitô Phục Sinh còn mạnh mẽ hơn và có khả năng giải thoát chúng ta một cách triệt để.
Sự Nô Lệ Của Lòng Tham (Phản ứng của dân thành Gađara)
Thế nhưng, trước một quyền năng giải thoát vĩ đại như vậy, tại sao dân thành Gađara lại sợ hãi và xua đuổi Chúa? Câu trả lời, một cách bi thảm, nằm ở “bầy heo”. Các nhà chú giải đều đồng ý rằng, đối với dân thành, việc mất đi một tài sản kinh tế lớn đã làm họ hoảng sợ và tức giận hơn là việc hai người đồng hương của họ được cứu sống. Họ đã chứng kiến một phép lạ không thể chối cãi, nhưng điều đọng lại trong tâm trí họ không phải là lòng thương xót của Chúa, mà là sự thiệt hại về vật chất.
Họ đã đưa ra một lựa chọn bi thảm: họ đặt giá trị của bầy heo lên trên giá trị của con người. Họ thà chấp nhận một xã hội có những người bị điên loạn, bị quỷ ám, miễn là trật tự kinh tế và tài sản của họ được bảo toàn. Họ không muốn đón nhận Đấng Cứu Độ vì sự hiện diện của Ngài quá “nguy hiểm”, quá “tốn kém”, làm đảo lộn sự ổn định dựa trên lợi nhuận của họ. Như một nhà chú giải đã nhận xét một cách sâu cay: “Họ thích bầy heo của mình hơn Đấng Cứu Độ”.
Thái độ của dân thành Gađara không phải là một sự kiện cá biệt trong quá khứ. Nó là một não trạng, một cám dỗ thường trực của con người, và là một biểu hiện rõ nét của “chủ nghĩa vật chất” và “sự thờ ngẫu tượng tiền bạc” mà các Đức Giáo Hoàng thời hiện đại đã không ngừng cảnh báo. Đức Bênêđictô XVI, trong thông điệp Caritas in Veritate (Bác ái trong Chân lý), đã lên án một nền kinh tế toàn cầu đã từ bỏ tình yêu chân lý để chạy theo “chủ nghĩa vật chất thô thiển” (crude materialism), dẫn đến những cuộc khủng hoảng kinh tế và sự xói mòn đạo đức. Đức Thánh Cha Phanxicô, trong Evangelii Gaudium, còn nói thẳng hơn về “sự thờ ngẫu tượng tiền bạc” và một “nền kinh tế vô nhân đạo, thiếu mục đích thực sự mang tính nhân văn”. Dân thành Gađara chính là những người đầu tiên minh họa cho thảm kịch này: khi tiền bạc và của cải (bầy heo) trở thành ngẫu tượng, thì Thiên Chúa (Chúa Giêsu) và phẩm giá con người phải bị xua đuổi. Điều này buộc chúng ta phải tự vấn: Liệu chúng ta có đang xây dựng một xã hội, một cộng đoàn, hay một cuộc sống cá nhân nơi mà lợi nhuận, hiệu quả kinh tế, và sự an toàn vật chất được đặt lên trên phẩm giá con người và sự hiện diện giải thoát của Chúa không?
Tự Do Trong Sự Từ Bỏ (Chứng tá của Áp-ra-ham và Thánh Phanxicô Assisi)
Để thấy rõ hơn sự bi thảm trong lựa chọn của dân thành Gađara, chúng ta hãy đối chiếu họ với Áp-ra-ham trong Bài đọc thứ nhất. Áp-ra-ham cũng phải đối mặt với một sự mất mát vô cùng đau đớn. Ông bị buộc phải từ bỏ chính đứa con trai mình là Ít-ma-en, người mà ông hết mực yêu thương. Kinh Thánh ghi lại rằng Áp-ra-ham”lấy sự ấy làm đau lòng cho con mình” (St 21,11). Nhưng khác với dân thành Gađara, Áp-ra-ham, dù đau đớn, đã chọn vâng phục Thiên Chúa. Ông đã từ bỏ sự an toàn trước mắt để tin vào một lời hứa lớn hơn, một kế hoạch vượt xa tầm hiểu biết của ông. Và chính sự vâng phục trong từ bỏ ấy đã mở đường cho phúc lành của Thiên Chúa, không chỉ cho Isaac mà còn cho cả Ít-ma-en.
Một phản đề triệt để hơn nữa với não trạng của dân thành Gađara chính là cuộc đời của Thánh Phanxicô Assisi. Ngài là một chàng thanh niên giàu có đã tự nguyện từ bỏ tất cả để kết hôn với “Nàng Khó Nghèo”. Đối với Thánh Phanxicô, sự từ bỏ của cải vật chất không phải là một sự mất mát, mà là con đường dẫn đến tự do đích thực, niềm vui Tin Mừng và sự phụ thuộc hoàn toàn vào tình yêu quan phòng của Chúa. Ngài đã chứng minh một cách hùng hồn rằng, khi con người không còn bị nô lệ cho vật chất, họ mới thực sự tự do để yêu mến Chúa và anh chị em mình.
Qua đó, chúng ta nhận ra một chân lý: tự do đích thực không hệ tại ở việc sở hữu, mà ở việc không bị sở hữu. Dân thành Gađara nghĩ rằng họ tự do khi sở hữu bầy heo, nhưng thực chất họ lại bị chính bầy heo đó cầm tù, đến mức không thể đón nhận Đấng mang lại tự do thật. Ngược lại, Thánh Phanxicô, bằng việc “bán mọi thứ mình có” , đã tìm thấy một kho báu lớn hơn nhiều là Nước Trời. Sự khó nghèo tự nguyện (voluntary poverty) và sự siêu thoát khỏi của cải (detachment) giải phóng trái tim khỏi “khuynh hướng và khao khát chiếm hữu và quyền lực” , giúp chúng ta thanh tẩy tâm hồn để có thể yêu mến Chúa và tha nhân một cách trọn vẹn. Lối sống của Thánh Phanxicô là một thách đố mạnh mẽ đối với nền văn hóa tiêu thụ của chúng ta , mời gọi chúng ta đơn giản hóa đời sống và tìm kiếm niềm vui không phải trong việc tích lũy, mà trong việc cho đi và tín thác.
Sống Lời Chúa: “Bầy Heo” Của Đời Tôi Là Gì?
Bài Tin Mừng hôm nay không cho phép chúng ta đứng ngoài phán xét dân thành Gađara. Trái lại, nó như một tấm gương buộc mỗi chúng ta phải nhìn lại cuộc đời mình và thành thật tự hỏi: “Bầy heo” của tôi là gì? Đâu là những điều—có thể là của cải vật chất, tiện nghi, danh vọng, quyền lực, một mối quan hệ bất chính, một thói quen xấu, một ý thức hệ cứng nhắc, hay đơn giản là sự an toàn giả tạo—mà tôi đang bám víu đến mức tôi sợ hãi sự hiện diện của Chúa Giêsu? Tôi có sợ Ngài đến và làm đảo lộn cuộc sống của tôi, đòi hỏi tôi phải từ bỏ “bầy heo” đó không?
Mỗi ngày, Chúa Giêsu vẫn đến “bờ bên kia” của cuộc đời chúng ta. Ngài vẫn mang theo quyền năng giải thoát và lời mời gọi sống trong tự do của con cái Thiên Chúa. Lựa chọn nằm ở nơi chúng ta. Chúng ta sẽ giống như hai người được chữa lành, vui mừng vì được giải thoát và khao khát đi theo Ngài? Hay chúng ta sẽ giống như dân thành Gađara, vì tiếc “bầy heo” của mình mà lịch sự (hoặc không) cầu xin Ngài rời đi?
Lạy Chúa Giêsu, Đấng giải thoát chúng con, xin ban cho chúng con ơn can đảm để nhận ra những “bầy heo” đang cầm tù chúng con. Xin cho chúng con có được sự khôn ngoan để thấy rằng tự do trong Ngài thì quý giá hơn mọi tài sản trần gian. Và xin ban cho chúng con sức mạnh để lựa chọn Ngài, để dám từ bỏ những gì cản bước chúng con đến với Ngài, và để vui mừng đón nhận sự tự do đích thực mà chỉ một mình Ngài mới có thể ban tặng. Amen.
