Tên Gọi
Sách Sáng Thế, với tên gọi tiếng Hy Lạp là Genesis (Γένεσις) có nghĩa là “khởi nguyên” hay “nguồn gốc,” và trong tiếng Do Thái là Bereshit (בְּרֵאשִׁית) nghĩa là “lúc khởi đầu,” là cuốn sách nền tảng của bộ Ngũ Thư (Torah) và của toàn bộ Kinh Thánh.[1], [2], [3], [4] Sách này không chỉ đơn thuần là một ghi chép cổ xưa mà còn là một văn bản linh thánh, đặt ra và tìm cách giải đáp những câu hỏi căn bản của nhân loại về nguồn gốc vũ trụ, con người, sự xuất hiện của tội lỗi, và những tương tác ban đầu của Thiên Chúa với loài người. Qua đó, Sách Sáng Thế thiết lập bối cảnh cho toàn bộ lịch sử cứu độ sẽ được tỏ bày trong các sách tiếp theo.[5], [6], [7] Những trình thuật và chủ đề thần học của sách này được tham chiếu và phát triển một cách sâu rộng trong cả Cựu Ước và Tân Ước, minh chứng cho tầm quan trọng không thể thay thế của nó.
Phương Pháp Nghiên Cứu
Việc tìm hiểu Sách Sáng Thế theo quan điểm Công giáo đòi hỏi một phương pháp tiếp cận đa diện, tôn trọng sự hài hòa giữa đức tin và lý trí. Giáo Hội Công giáo nhìn nhận Mặc Khải của Thiên Chúa được chứa đựng trong Kinh Thánh và Thánh Truyền, như một kho tàng thánh thiêng duy nhất của Lời Chúa, và được giải thích một cách chính thực bởi Huấn Quyền của Giáo Hội (xem Hiến chế Tín lý Dei Verbum).[8], [9], [10], [11] Điều này có nghĩa là việc giải thích Sách Sáng Thế không thể tách rời khỏi dòng chảy đức tin sống động của Hội Thánh qua các thời đại. Trong việc tiếp cận bản văn, Giáo Hội khuyến khích việc sử dụng các phương pháp lịch sử-phê bình trong sự đối thoại với giải thích thần học, như được nêu rõ trong các văn kiện của Giáo Hội, ví dụ như tài liệu “Giải Thích Kinh Thánh trong Hội Thánh” của Ủy Ban Kinh Thánh Giáo Hoàng.[9], [11], [12], [13] Cách tiếp cận này giúp nhận diện các nguồn văn, bối cảnh lịch sử và văn hóa của bản văn, từ đó hiểu rõ hơn ý định của tác giả thánh. Tuy nhiên, các phương pháp này không phải là cứu cánh mà là công cụ để đạt đến một sự hiểu biết sâu sắc hơn về chân lý được Thiên Chúa linh hứng. Do đó, báo cáo này sẽ ưu tiên sử dụng các nguồn tài liệu sau: Kinh Thánh (bản dịch Công giáo), Sách Giáo Lý của Hội Thánh Công Giáo (GLHTCG), các văn kiện của Tòa Thánh và các Hội Đồng Giám Mục, cùng với các công trình nghiên cứu uy tín của các học giả Kinh Thánh Công giáo.[8], [10], [14]
Tiếp Cận Công Giáo
Cách tiếp cận của Công giáo đối với Sách Sáng Thế không phải là một khối đồng nhất cứng nhắc, mà mang tính biện chứng, tìm cách dung hòa đức tin và lý trí, các hình thức văn chương cổ đại với những chân lý thần học trường tồn. Điều này giúp tránh được những thái cực của chủ nghĩa duy văn tự (fundamentalist literalism) và một lối phê bình thuần túy thế tục, phi thần thoại hóa (demythologizing critique). Ví dụ, khi bàn về các trình thuật tạo dựng trong Sáng Thế 1-11, Giáo Hội không xem đó là những tường thuật khoa học hay lịch sử theo nghĩa hiện đại, mà là ngôn ngữ biểu tượng nhằm truyền đạt những chân lý thần học sâu sắc, chẳng hạn như việc Sách Giáo Lý Công Giáo giải thích “sáu ngày” tạo dựng mang tính biểu tượng.[15], [16] Đồng thời, Giáo Hội cũng nhìn nhận giá trị của phương pháp lịch sử-phê bình trong việc tìm hiểu quá trình hình thành bản văn, nhưng nhấn mạnh rằng phương pháp này cần được bổ sung bằng các đọc hiểu thần học và quy điển để nắm bắt trọn vẹn ý nghĩa của Lời Chúa.[11] Sự hài hòa này là một đặc điểm nổi bật của giải thích Kinh Thánh Công giáo, cho phép đức tin đối thoại với khoa học và các ngành học thuật khác một cách xây dựng.
Tài liệu tham khảo
1 – Longman III, Tremper. How to Read Genesis. InterVarsity Press, 2005.
2 – Brown, Raymond E., Joseph A. Fitzmyer, and Roland E. Murphy, eds. The New Jerome Biblical Commentary. Prentice Hall, 1990.
3. Hahn, Scott. A Father Who Keeps His Promises: God’s Covenant Love in Scripture. Servant Books, 1998.
4. Boadt, Lawrence. Reading the Old Testament: An Introduction. 2nd ed., Paulist Press, 2012.
5. Bergant, Dianne. The Collegeville Bible Commentary: Genesis. Liturgical Press, 1985.
6. LaSor, William Sanford, David Allan Hubbard, and Frederic William Bush. Old Testament Survey: The Message, Form, and Background of the Old Testament. 2nd ed., Eerdmans, 1996.
7. Hamilton, Victor P. The Book of Genesis, Chapters 1-17 (The New International Commentary on the Old Testament). Eerdmans, 1990.
8. Ratzinger, Joseph (Pope Benedict XVI). In the Beginning: A Catholic Understanding of the Story of Creation and the Fall. Eerdmans, 1995.
9. Hội Đồng Giám Mục Việt Nam. Kinh Thánh: Cựu Ước và Tân Ước. Nhà Xuất Bản Tôn Giáo, 2011.
10. Công Đồng Vaticanô II. Hiến chế Tín lý về Mặc khải của Thiên Chúa Dei Verbum. 1965.
11. Giáo Hội Công Giáo. Sách Giáo Lý của Hội Thánh Công Giáo (Bản dịch của HĐGMVN).
12. Ủy Ban Kinh Thánh Giáo Hoàng. Giải Thích Kinh Thánh trong Hội Thánh. 1993.
13. Vawter, Bruce. On Genesis: A New Reading. Doubleday, 1977.
14. McKenzie, John L. Dictionary of the Bible. Bruce Publishing Company, 1965.
15. Các học giả và nhà chú giải Kinh Thánh Công giáo khác nhau.
16. Đức Giáo Hoàng Piô XII. Thông điệp Humani Generis. 1950.
