Suy Niệm Lời Chúa
Thứ Sáu Tuần 13 Thường Niên
Sức Nặng của một Lời Mời
Trọng tâm của Tin Mừng hôm nay có lẽ là lời mời ngắn gọn nhưng đầy uy quyền của Chúa Giêsu: “Hãy theo Thầy” (Mt 9,9). Chỉ hai từ nhưng chứa đựng một sức mạnh biến đổi toàn diện, một lời mời gọi thay đổi cả một cuộc đời. Chủ đề của bài suy niệm này là Ơn Gọi (Vocation) như một cuộc đối thoại đầy huyền nhiệm giữa lời mời nhưng không của Thiên Chúa và sự đáp trả tự do nhưng triệt để của con người. Sự đáp trả này đòi hỏi một hành động kép mang tính biểu tượng sâu sắc: “đứng dậy” khỏi cái cũ và “đi theo” vào một tương lai mới, một hành trình đức tin đầy phó thác và hy vọng.
“Ông Đứng Dậy và Đi Theo Người”: Động Từ của Sự Phục Sinh
Thánh sử Mátthêu, khi thuật lại chính câu chuyện ơn gọi của mình, đã dùng hai động từ then chốt để mô tả sự đáp trả của ông: “ông đứng dậy và đi theo Người”. Mỗi động từ đều mang một ý nghĩa thần học sâu sắc.
Động từ “đứng dậy” trong tiếng Hy Lạp gốc là anístēmi. Một chú giải sâu sắc của Ý đã chỉ ra rằng đây cũng chính là động từ được các sách Tin Mừng dùng để mô tả sự Phục sinh của Chúa Giêsu từ cõi chết. Đây không phải là một sự trùng hợp ngẫu nhiên. Thánh Mátthêu muốn diễn tả rằng việc đáp lại lời mời của Chúa Giêsu không chỉ đơn thuần là một sự thay đổi nghề nghiệp hay một quyết định đạo đức. Đó là một cuộc “trỗi dậy từ cõi chết” thực sự. Ông đã chết trong đời sống tội lỗi, bị xiềng xích vào “bàn thu thuế” của tiền bạc, của sự tham lam và của sự khinh miệt từ đồng bào. Lời mời của Chúa Giêsu đã phá tan những xiềng xích đó, giải thoát và cho ông một sự sống mới. Như vậy, mọi ơn gọi Kitô hữu, về bản chất, không phải là một sự thêm thắt vào cuộc sống cũ, mà là một sự tái sinh triệt để, một cuộc Phục sinh cá vị.
Tiếp theo là động từ “đi theo” (akoloutheō). Đây không phải là một cuộc đi dạo tình cờ, mà là một hành động mang tính kỹ thuật của người môn đệ (nachfolge trong tiếng Đức). Nó bao hàm việc từ bỏ con đường cũ, lối suy nghĩ cũ, hệ thống giá trị cũ, để bước đi trên con đường của Thầy, suy nghĩ như Thầy, và sống như Thầy. Mátthêu đã bỏ lại “bàn thu thuế”—biểu tượng cho sự an toàn vật chất, cho cả một quá khứ và một tương lai đã được định sẵn theo logic của thế gian. Sự từ bỏ này là một hành động đức tin triệt để. Đức Bênêđictô XVI thường xuyên nhắc nhở các tín hữu về sự cần thiết phải “tách mình khỏi của cải vật chất” và những ảo tưởng của thế gian để có thể tự do bước theo Chúa. Tuy nhiên, ngài cũng trấn an rằng khi chúng ta mở rộng cánh cửa cho Đức Kitô, “chúng ta không mất gì, không mất bất cứ điều gì làm cho cuộc sống tự do, tươi đẹp và cao cả… Ngài không lấy đi điều gì, và Ngài ban cho tất cả”. Sự từ bỏ của Mátthêu không phải là một sự mất mát, mà là một cuộc trao đổi để nhận được kho tàng vô giá là chính Đức Kitô.
“Thưa, Tôi Sẽ Đi”: Lời Thưa Vâng Vượt Ngàn Dặm của Rêbecca
Lời đáp trả dứt khoát của Mátthêu được soi sáng một cách tuyệt vời bởi lời đáp trả của cô Rêbecca trong Bài đọc 1. Khi gia đình muốn giữ cô lại ít ngày theo phong tục, quyết định cuối cùng được trao cho chính cô. Và câu trả lời của cô cũng dứt khoát và mau mắn không kém gì Mátthêu: “Thưa, tôi sẽ đi” (St 24,58).
Sự từ bỏ của Rêbecca cũng vô cùng lớn lao. Cô từ bỏ gia đình, quê hương, mọi sự quen thuộc để dấn thân vào một hành trình đức tin, đi theo một người đầy tớ mà cô mới gặp, đến với một người chồng mà cô chưa từng thấy mặt. Nhiều nhà chú giải đã nhìn thấy trong câu chuyện này một hình ảnh tiên trưng sâu sắc. Người đầy tớ vô danh là hình ảnh của Chúa Thánh Thần, được Chúa Cha (Ápraham) sai đi tìm hiền thê cho Chúa Con (Isaac). Rêbecca, với sự đáp trả mau mắn và đức tin, là hình ảnh của Hội Thánh, và cũng là hình ảnh của mỗi tâm hồn tín hữu, được mời gọi từ bỏ “thế gian” để kết hiệp với Đức Kitô, vị Hôn Phu của mình. Lời đáp “Tôi sẽ đi” của Rêbecca vang vọng lời “Fiat” của Đức Maria và lời đáp của các Tông đồ khi bỏ lại thuyền lưới mà theo Chúa. Nó cho thấy ơn gọi luôn là một cuộc xuất hành, một hành trình đức tin vào điều chưa thấy, một sự liều mình trong vòng tay quan phòng của Thiên Chúa.
Cả Mátthêu và Rêbecca đều là những mẫu gương sáng ngời về sự đáp trả quảng đại và dứt khoát trước tiếng gọi của Thiên Chúa. Lời mời gọi ấy luôn bất ngờ, không thể đoán trước, và luôn mời gọi chúng ta ra khỏi “vùng an toàn”, ra khỏi “bàn thu thuế” hay “giếng nước làng” của mình.
Sống Ơn Gọi Mỗi Ngày: Bàn Thu Thuế của Tôi Ở Đâu?
Lời mời “Hãy theo Thầy” không chỉ dành cho Mátthêu năm xưa, mà vẫn vang lên cho mỗi chúng ta hôm nay, trong hoàn cảnh cụ thể của mỗi người, dù là trong đời sống hôn nhân, linh mục, tu sĩ hay giáo dân. Đức Thánh Cha Phanxicô nhấn mạnh rằng ơn gọi là một hồng ân nhưng cũng là một cam kết, một hành trình cần được phân định và đồng hành.
Lời Chúa hôm nay mời gọi chúng ta tự vấn:
- Nhận diện “bàn thu thuế” của tôi: Đâu là “bàn thu thuế” đang trói buộc tôi, ngăn cản tôi “đứng dậy” và “đi theo” Chúa một cách trọn vẹn? Dựa trên các chú giải và giáo huấn của Giáo hội, đó có thể là :
- Tội lỗi và những thói quen xấu: Những điều níu kéo ta lại trong bóng tối của sự chết.
- Sự quyến luyến của cải, địa vị, danh vọng: Những “bảo đảm” của thế gian khiến ta sợ phải từ bỏ để tin vào sự quan phòng của Chúa.
- Nỗi sợ hãi và tính toán ích kỷ: Sợ rủi ro, sợ mất mát, sợ bị thiệt thòi, sợ không được như ý.
- Sự an phận, tầm thường: Một cuộc sống đức tin “nửa vời”, không dám dấn thân trọn vẹn cho một lý tưởng cao cả.
- Thực hành “đứng dậy” và “đi theo” mỗi ngày: Ơn gọi không phải là một quyết định một lần cho xong. Nó được sống và làm mới lại mỗi ngày qua những lựa chọn nhỏ bé. “Đứng dậy” là quyết tâm từ bỏ một thói quen xấu. “Đi theo” là dành thêm năm phút cho cầu nguyện, là chọn tha thứ thay vì oán giận, là chọn phục vụ thay vì hưởng thụ, là can đảm nói lên sự thật thay vì im lặng trước bất công.
Lạy Chúa, như xưa Ngài đã đi ngang qua bàn thu thuế và gọi Mátthêu, hôm nay xin cũng đi ngang qua cuộc đời con và gọi con. Xin cho con ơn can đảm để “đứng dậy” khỏi những gì đang cầm giữ con, và ơn quảng đại để “đi theo” Ngài không chút do dự. Xin cho con có được đức tin của Rêbecca để dấn thân vào hành trình Ngài mời gọi, và có được niềm vui của Mátthêu khi được ngồi đồng bàn với Ngài, hôm nay nơi Bí tích Thánh Thể và mai sau trong Bữa Tiệc Nước Trời. Amen.
