Suy Niệm Lời Chúa
Thứ Hai Tuần 13 Thường Niên
Viễn Tượng Của Kẻ Chạy Trốn: Thiên Chúa Hiện Diện Giữa Chốn Hoang Vu
Bài đọc thứ nhất trích sách Sáng Thế họa lại một trong những khoảnh khắc mong manh và cô độc nhất trong cuộc đời tổ phụ Giacóp. Ông không phải là một người hành hương thánh thiện, mà là một kẻ chạy trốn, một người mang trong mình tội lừa dối anh và cha, đang đơn độc trên hành trình đi về một tương lai vô định. Bối cảnh thật ảm đạm: “mặt trời đã lặn”, một hình ảnh không chỉ diễn tả bóng đêm vật lý mà còn là đêm tối của tâm hồn, của sự sợ hãi và lạc lõng. Nơi ông dừng chân không phải là một đền thờ hay một nơi thánh thiêng, mà chỉ là “một nơi kia”, một chốn hoang vu vô danh, với một hòn đá làm gối tựa đầu.
Chính trong bối cảnh tận cùng của sự yếu đuối và cô đơn ấy, Thiên Chúa đã chủ động can thiệp. Ngài không đợi Giacóp đến một nơi xứng hợp, nhưng Ngài biến chính nơi hoang địa ấy thành không gian thánh. Giấc mơ về chiếc thang “chân thang chấm đất và đầu thang chạm đến trời” là một mặc khải phi thường. Chiếc thang này không phải do con người xây nên bằng gạch đá và lòng kiêu ngạo như tháp Babel , mà là một công trình của Thiên Chúa, một con đường do chính Ngài thiết lập để nối lại sự giao thông giữa trời và đất vốn đã bị tội lỗi cắt đứt. Các thiên thần, những sứ giả của Thiên Chúa, liên tục “lên xuống trên thang ấy”, cho thấy một sự hiệp thông sống động, một sự quan tâm không ngừng của Thiên Chúa đối với thế giới thụ tạo.
Quan trọng hơn cả, “Chúa ngự trên đầu thang” và phán với Giacóp. Ngài không phải là một vị thần xa xôi, nhưng là Thiên Chúa của Giao ước, “Thiên Chúa của Abraham… và là Thiên Chúa của Isaac”. Ngài lặp lại những lời hứa về đất đai, dòng dõi và phúc lành cho muôn dân, qua đó khẳng định rằng kế hoạch cứu độ của Ngài vẫn tiếp diễn, ngay cả qua những con người bất toàn và tội lỗi như Giacóp. Điều này cho thấy một chân lý nền tảng: Thiên Chúa không mặc khải quyền năng của Ngài khi chúng ta mạnh mẽ và thành công, nhưng thường tỏ mình ra cách rõ ràng nhất trong những lúc chúng ta yếu đuối, thất bại và cô đơn nhất. Những “hoang địa” của cuộc đời chúng ta, những nơi chốn của nỗi sợ hãi và tuyệt vọng, lại có thể trở thành những “Bê-tên” của riêng mình, nơi chúng ta được gặp gỡ Thiên Chúa cách cá vị.
Khi tỉnh giấc, Giacóp đã thốt lên trong sự kinh ngạc và kính sợ: “Quả thực Chúa ngự nơi này mà tôi không biết… Nơi này đáng kinh hãi là dường nào! Đây chẳng khác gì đền của Thiên Chúa và cửa thiên đàng”. Ông gọi nơi ấy là Bê-tên (Nhà của Thiên Chúa) và nhận ra đó là porta coeli (cửa thiên đàng). Một nơi chốn trần thế, hoang vu đã trở thành điểm giao thoa, thành ngưỡng cửa để bước vào sự hiện diện của Thiên Chúa.
Sự Hoàn Tất Nơi Đức Kitô: Chiếc Thang, Cánh Cửa, Con Đường
Viễn tượng mà Giacóp chiêm bao trong Cựu Ước đã tìm thấy sự hoàn tất trọn vẹn nơi Con Người Đức Giêsu Kitô trong Tân Ước. Nếu Giacóp chỉ thấy một biểu tượng, thì các môn đệ và chúng ta được chiêm ngắm chính thực tại. Chính Đức Giêsu đã ám chỉ điều này khi nói với Nathanaen: “các anh sẽ thấy trời rộng mở, và các thiên thần của Thiên Chúa lên lên xuống xuống trên Con Người” (Ga 1,51). Đức Giêsu chính là chiếc thang sống động, là nhịp cầu duy nhất nối kết trời và đất. Ngài là Đấng Trung Gian đích thực giữa Thiên Chúa và loài người (1 Tm 2,5), bởi vì nơi Ngài, thiên tính và nhân tính được kết hợp làm một: đầu thang chạm tới trời là thiên tính của Ngài, chân thang chấm đất là nhân tính của Ngài.
Hơn nữa, “cửa thiên đàng” mà Giacóp nhận ra như một nơi chốn (Bê-tên) nay đã trở thành một Con Người. Đức Giêsu long trọng tuyên bố: “Thật, tôi bảo thật các ông: Tôi là cửa cho chiên ra vào… Tôi là cửa. Ai qua tôi mà vào thì sẽ được cứu” (Ga 10,7.9). Đức Thánh Cha Phanxicô đã nhiều lần quảng diễn về hình ảnh này. Ngài nhấn mạnh rằng Đức Giêsu là cánh cửa duy nhất, không phải một trong nhiều lựa chọn. Việc bước qua cánh cửa này không phải là một cuộc đổi chác hay mua bán, vì “bạn không mua được ơn cứu độ! Cánh cửa là Đức Giêsu, và Ngài thì miễn phí!”. Đó là một hành vi đức tin và hoán cải, là đi vào “cánh cửa hẹp” của tình yêu phục vụ và tự hiến, theo gương chính Đức Kitô.
Sự chuyển dịch từ một nơi chốn thánh (Bê-tên) sang một Con Người thánh (Đức Kitô) mang một ý nghĩa thần học vô cùng quan trọng. Nó cho thấy ơn cứu độ đã được nội tâm hóa và phổ quát hóa. Lối vào sự hiện diện của Thiên Chúa không còn bị giới hạn bởi địa lý, nhưng mở ra cho bất cứ ai, ở bất cứ đâu, miễn là họ bước vào mối tương quan cá vị với Đức Giêsu qua đức tin. Do đó, chính Hội Thánh, thân thể mầu nhiệm của Đức Kitô, trở thành “Nhà của Thiên Chúa” và “Cửa Thiên Đàng” mới, vì nơi Hội Thánh, chúng ta gặp gỡ Con Người hằng sống là Đức Kitô, Đấng dẫn chúng ta đến với Chúa Cha. Các phép lạ trong bài Tin Mừng hôm nay chính là minh chứng sống động cho điều đó. Khi viên kỳ mục và người phụ nữ đến với Đức Giêsu, họ thực sự đang gõ vào “Cửa Thiên Đàng”. Và câu trả lời họ nhận được không phải là một thị kiến xa vời, mà là một hành động cụ thể, một sự đụng chạm ban sự sống.
Áp Dụng Thực Hành: Tìm Thấy Bê-tên và Đích Điểm Nước Trời
Lời Chúa hôm nay mời gọi mỗi chúng ta nhận ra những “Bê-tên” trong cuộc đời mình – những khoảnh khắc, những nơi chốn của bóng tối, cô đơn, hay thất bại, nơi mà Thiên Chúa lại chọn để tỏ mình và ban lời hứa của Ngài. Cuộc gặp gỡ với Thiên Chúa tại Bê-tên không phải là điểm kết thúc, mà là khởi đầu cho một hành trình mới của Giacóp. Hành trình đó được bảo chứng bằng lời hứa: “Ta sẽ ở với con và gìn giữ con trên đường con đang đi”. Lời hứa này cũng dành cho chúng ta, và để bước đi, chúng ta cần tâm tình tín thác được diễn tả trong Thánh vịnh đáp ca: “Lạy Chúa con, con tin cậy ở Ngài”.
Đích điểm cuối cùng của hành trình qua “Cửa Giêsu” chính là quê trời vĩnh cửu. Các thánh đã đi trước và để lại cho chúng ta những xác tín quý báu. Thánh Têrêsa Hài Đồng Giêsu quả quyết: “Thiên đàng là vận mệnh của chúng ta”. Đó là nơi chúng ta sẽ được “thấy Thiên Chúa… mặt giáp mặt” (1 Cr 13,12) và được hiệp thông với “đám mây nhân chứng đông đảo” (Dt 12,1). Tuy nhiên, con đường lên trời không phải lúc nào cũng dễ dàng. Như Thánh Rôsa Lima nhắc nhở, “thang đích thực duy nhất để lên thiên đàng” chính là Thánh Giá, và “không có Thánh Giá, người ta không thể tìm thấy con đường nào để leo lên trời”. Điều này cộng hưởng sâu sắc với tư tưởng của Đức Thánh Cha Phanxicô về “cửa hẹp” của sự tự hiến.
Lạy Chúa Giêsu, Chúa chính là chiếc thang nối kết trời đất, là Cửa duy nhất dẫn chúng con vào sự sống đời đời. Xin ban cho chúng con đức tin để nhận ra sự hiện diện yêu thương của Chúa trong cả những hoang địa của cuộc đời. Xin cho chúng con can đảm bước đi trên con đường của Chúa, con đường hẹp của tình yêu và phục vụ, và luôn hướng lòng về quê trời, nơi Chúa đang chờ đón chúng con trong nhà Cha. Amen.
