Ađam là ai?

VERIDU

0 Bình luận

Ađam – Khởi đầu của một Câu chuyện Vượt Thời gian

Ađam, nhân vật mở đầu cho câu chuyện của nhân loại trong Kinh Thánh, không chỉ là một tên riêng. Trong tiếng Do Thái, từ ‘adam mang ý nghĩa bao trùm hơn, vừa có thể chỉ “một người nam” cụ thể, vừa có thể chỉ “con người” hay “nhân loại” nói chung. Sự đa nghĩa này đã báo trước vai trò kép mà Ađam nắm giữ trong toàn bộ mặc khải Kinh Thánh: ông vừa là một nhân vật lịch sử trong trình thuật sách Sáng Thế, vừa là một nguyên mẫu thần học (archetype) có ảnh hưởng sâu rộng đến lịch sử cứu độ, từ sự sáng tạo huy hoàng đến sự cứu chuộc trong Đức Kitô.

Hiểu về Ađam là hiểu về khởi điểm của mối tương quan giữa Thiên Chúa và con người, về nguồn gốc của phẩm giá cao cả cũng như bi kịch của tội lỗi. Câu chuyện của ông không chỉ là một ký ức xa xưa mà còn là tấm gương phản chiếu những vấn nạn sâu sắc nhất của thân phận con người. Bài viết này sẽ cung cấp một cái nhìn đa chiều, dựa trên các nghiên cứu học thuật từ các nguồn Anh và Ý, và sử dụng bản dịch Kinh Thánh của Nhóm Các Giờ Kinh Phụng Vụ, để làm sáng tỏ nhân vật Ađam một cách toàn diện, từ trình thuật Sáng tạo, sự sa ngã, cho đến ý nghĩa thần học của ông trong toàn bộ Kinh Thánh.

Ađam trong sách Sáng Thế – Trình thuật về Sự Sáng Tạo và Sa Ngã

Những chương đầu của sách Sáng Thế là nơi duy nhất trong Cựu Ước kể lại câu chuyện của Ađam một cách chi tiết. Đây là nền tảng không thể thiếu cho mọi diễn giải thần học về sau.

Hai Trình thuật Sáng tạo: Một Bức tranh Bổ sung (sách Sáng Thế 1-2)

Sách Sáng Thế mở đầu bằng hai trình thuật về sự sáng tạo dường như khác biệt nhưng thực chất lại bổ sung cho nhau, cung cấp một bức tranh thần học phong phú về Thiên Chúa và con người.

Trình thuật thứ nhất (St1:1−2:4a): Trình thuật này được cho là thuộc về nguồn Tư tế (P), ra đời trong hoặc sau thời kỳ lưu đày Babylon (thế kỷ thứ 6 TCN). Với văn phong trang trọng, cấu trúc chặt chẽ theo bảy ngày, trình thuật này mang đậm tính phụng vụ và vũ trụ. Đỉnh cao của trình thuật là ngày Sa-bát, ngày nghỉ ngơi và chiêm ngắm của Thiên Chúa. Trong trình thuật này, con người ( ‘adam), bao gồm cả nam và nữ, được tạo dựng sau cùng như là đỉnh cao của toàn bộ công trình sáng tạo và được trao quyền cai quản vạn vật.
Trình thuật thứ hai (St2:4b−25): Trình thuật này được cho là thuộc nguồn Yahwist (J), cổ xưa hơn và có văn phong kể chuyện, gần gũi và nhân hình hơn. Ở đây, trọng tâm là mối tương quan. Người nam ( ha’adam) được tạo dựng trước tiên từ “bụi đất” (‘adamah), nhấn mạnh mối liên hệ mật thiết giữa con người và đất đai. Câu chuyện tập trung vào mối quan hệ của con người với Thiên Chúa (người thợ gốm thân hành nắn lên con người), với tạo vật (đặt tên cho các con vật), và đặc biệt là mối tương quan thiết yếu với người nữ, được tạo ra để con người “không còn ở một mình”.

Việc các nhà soạn thảo cuối cùng của sách Sáng Thế đặt hai trình thuật này cạnh nhau không phải là một sự mâu thuẫn cần giải quyết, mà là một lựa chọn thần học có chủ ý. Họ muốn trình bày một chân dung đầy đủ về con người: vừa mang chiều kích vương giả, là hình ảnh của Thiên Chúa, thống lĩnh vũ trụ (St 1), vừa mang chiều kích cá nhân, yếu đuối, lệ thuộc vào đất và cần đến tương quan để được trọn vẹn (St 2).

“Ađam” nghĩa là gì? Con người, Nhân loại, hay một Cá nhân?

Bản chất của Ađam là một trong những chủ đề được tranh luận nhiều nhất trong các nghiên cứu Kinh Thánh. Từ ‘adam (אָדָם) trong tiếng Do Thái có mối liên hệ từ nguyên rõ ràng với từ ‘adamah (אֲדָמָה), nghĩa là “đất”, “mặt đất”. Điều này ngay từ đầu đã nhấn mạnh bản chất “trần thế”, được tạo dựng từ vật chất của con người. Tuy nhiên, Kinh Thánh dường như sử dụng từ này một cách linh hoạt, vừa để chỉ một cá nhân cụ thể, vừa để chỉ chung cho cả nhân loại.

Cuộc tranh luận học thuật xoay quanh các quan điểm chính:

Ađam là một cá nhân lịch sử: Đây là quan điểm truyền thống, cho rằng Ađam là một người đàn ông có thật, tổ phụ của toàn thể nhân loại. Luận điểm này được củng cố bởi các chi tiết cụ thể trong sách Sáng Thế như tên các con sông trong vườn Ê-đen, tuổi tác của Ađam, và các bản gia phả nối kết ông với các nhân vật lịch sử sau này như Áp-ra-ham và Đa-vít.
Ađam là nguyên mẫu (Archetype): Nhiều học giả hiện đại xem Ađam như một hình tượng đại diện cho toàn thể nhân loại. Câu chuyện của ông là câu chuyện của mỗi người và cũng là câu chuyện của dân tộc Israel: được Thiên Chúa tuyển chọn, nhận lãnh giao ước, đối mặt với cám dỗ, sa ngã và chịu hậu quả.

Một khía cạnh hấp dẫn khác trong việc phân tích Ađam là câu chuyện tạo dựng người nữ. Người nữ được tạo ra từ một tzela (צֵלָע) của Ađam. Từ này thường được dịch là “xương sườn”, nhưng nghĩa phổ biến hơn của nó trong Kinh Thánh lại là “một bên” hay “một sườn”. Cách dịch này mở ra một diễn giải sâu sắc:

Nếu tzela là “xương sườn”, nó nhấn mạnh sự tương đồng và liên kết mật thiết về bản thể giữa người nam và người nữ. Ađam vui mừng thốt lên: “Lần này, đây là xương bởi xương tôi, thịt bởi thịt tôi!” (St2:23).
Nếu tzela là “một bên sườn”, điều này có thể ám chỉ rằng con người nguyên thủy (‘adam) là một thực thể lưỡng tính hoặc phi nhị nguyên, sau đó được Thiên Chúa “phân chia” thành hai nửa, nam và nữ. Đáng chú ý, đây không phải là một phát kiến của tư tưởng hiện đại. Các văn bản Do Thái giáo cổ đại, chẳng hạn như Midrash Rabbah, đã từng ghi nhận diễn giải này, cho rằng con người ban đầu được tạo ra như một thực thể lưỡng tính.

Sự phức tạp này cho thấy bản văn gốc không nhằm đưa ra một mô hình gia trưởng cứng nhắc từ ban đầu. Thay vào đó, nó mở ra những suy tư sâu sắc về bản chất của giới tính và tương quan. Chế độ phụ hệ, được đề cập sau này như một hậu quả của tội lỗi (St3:16), có thể được hiểu là một phần của trật tự đã sa ngã, chứ không phải là ý định sáng tạo nguyên thủy của Thiên Chúa.

Bản chất Con người Trước Khi Sa ngã: Sự Công chính Nguyên thủy

Trước khi có sự bất tuân, con người tồn tại trong một trạng thái được thần học gọi là “sự công chính nguyên thủy”. Đây là một trạng thái hoàn hảo, được định hình bởi những đặc điểm sau:

Được tạo dựng “theo hình ảnh Thiên Chúa” (Imago Dei): Đây là phẩm giá cao cả nhất của con người. Con người được tạo dựng để phản ánh bản tính của Thiên Chúa (tình yêu, công chính, thánh thiện) và hành động như người đại diện của Ngài trên trái đất, chăm sóc và cai quản tạo vật.
Trạng thái “rất tốt đẹp”: Con người sống trong sự hài hòa trọn vẹn trên mọi phương diện:
- Với Thiên Chúa: Mối tương quan trực tiếp, thân mật, không có sự sợ hãi. Trình thuật mô tả cảnh họ “đi dạo với Thiên Chúa trong vườn lúc gió chiều hiu hiu” (St3:8), một hình ảnh đầy chất thơ về sự gần gũi.
- Với nhau: Sự trong trắng và tin tưởng tuyệt đối được thể hiện qua chi tiết họ “trần truồng mà không xấu hổ với nhau” (St2:25).
- Với tạo vật: Công việc chăm sóc vườn Ê-đen là một niềm vui, một sự cộng tác với công trình của Thiên Chúa, chứ không phải là lao động cực nhọc.
Ý chí tự do: Con người sở hữu ý chí tự do đích thực, có khả năng yêu thương và tuân giữ luật Chúa. Trạng thái này được các nhà thần học mô tả bằng thuật ngữ Latinh posse peccare, posse non peccare—có thể phạm tội, và có thể không phạm tội.

Sự Sa Ngã (Sách Sáng Thế 3): Phân tích Sự Cám dỗ, Bất tuân và Hậu quả

Sách Sáng Thế chương 3 là một trong những chương bi thảm và có ảnh hưởng sâu rộng nhất trong toàn bộ Kinh Thánh, mô tả sự đổ vỡ của trật tự hoàn hảo ban đầu.

Sự Cám dỗ: Con rắn, được đồng hóa với Satan trong truyền thống Kitô giáo , không trực tiếp phủ nhận lời Chúa. Thay vào đó, nó sử dụng một chiến thuật tinh vi hơn: gieo rắc sự nghi ngờ về lòng tốt và ý định của Thiên Chúa (” Có thật Thiên Chúa bảo…?“). Nó xuyên tạc lệnh cấm của Chúa và đưa ra một lời hứa hẹn về sự tự trị sai lầm: “…ngày nào ông bà ăn trái cây đó, mắt ông bà sẽ mở ra, và ông bà sẽ nên như những vị thần, biết điều thiện điều ác” (St3:5).
Bản chất của Tội lỗi: Cốt lõi của tội lỗi đầu tiên không chỉ là ăn một trái cấm, mà là sự kiêu ngạo muốn tự mình định đoạt điều gì là tốt, điều gì là xấu, thay vì tin tưởng vào sự khôn ngoan và tình yêu của Đấng Tạo Hóa. Đó là hành động chiếm lấy quyền tự trị, muốn “nên như những vị thần” bằng sức riêng của mình. Một phân tích sâu sắc hơn về tâm lý nhân vật cho thấy động cơ của người nữ và người nam có thể khác nhau. Người nữ bị thu hút bởi chính trái cấm—vì nó “tốt để ăn, trông đẹp mắt và đáng quý để được khôn ngoan” ( St3:6). Trong khi đó, người nam dường như hành động vì sự gắn bó với người nữ hơn là vì ham muốn cá nhân đối với trái cấm. Ông đã ăn khi người nữ đưa cho ông.
Hậu quả tức thời và sâu xa: Hành động bất tuân đã gây ra một sự rạn nứt toàn diện trong các mối tương quan:
- Với Thiên Chúa: Sự thân mật biến thành sợ hãi. Họ trốn tránh sự hiện diện của Thiên Chúa.
- Với nhau: Sự tin tưởng và trong trắng biến mất, thay vào đó là sự xấu hổ (họ nhận ra mình trần truồng) và đổ lỗi cho nhau. Ađam nói: “Người đàn bà Ngài cho ở với con, đã cho con trái cây đó, nên con ăn.” (St3:12).
- Với bản thân: Sự hài hòa nội tâm bị phá vỡ. Con người cảm thấy mâu thuẫn và dễ bị tổn thương.
- Với tạo vật: Đất đai bị nguyền rủa, và công việc trở thành lao고 nhọc nhằn, đổ mồ hôi sôi nước mắt.
- Sự chết: Lời cảnh báo của Thiên Chúa trở thành hiện thực. Con người bắt đầu quá trình chết về thể lý và xa cách Thiên Chúa về tinh thần.

Câu chuyện về sự sa ngã không chỉ là một trình thuật về vi phạm luật lệ. Nó còn là một bi kịch về các mối tương quan và quyền lực. Một cách đọc tinh tế cho thấy Thiên Chúa, khi tạo ra người nữ để giải quyết sự cô đơn của người nam, đã vô tình tạo ra một sự mất cân bằng quyền lực mới: người nam lệ thuộc vào người nữ, trong khi người nữ lại tự đủ. “Hình phạt” của Thiên Chúa sau đó có thể được hiểu như một hành động “tái cân bằng” đầy khôn ngoan: người nữ giờ đây sẽ “khao khát” người nam, và người nam sẽ phải tập trung vào việc lao động, làm giảm bớt sự mất cân bằng về ham muốn ban đầu. Cách đọc này cho thấy một Thiên Chúa không chỉ trừng phạt mà còn đang nỗ lực sửa chữa những rạn nứt trong chính công trình tạo dựng của Ngài.

Bối Cảnh Lịch Sử và Văn Hóa – Ađam và Thế Giới Cổ Đại

Để hiểu đầy đủ về Ađam, cần đặt câu chuyện của ông vào bối cảnh rộng lớn hơn của lịch sử và các nền văn hóa xung quanh Israel.

Ađam có phải là một Nhân vật Lịch sử?

Câu hỏi về tính lịch sử của Ađam là một vấn đề phức tạp, với nhiều quan điểm khác nhau trong giới học giả.

Quan điểm Lịch sử-Theo nghĩa đen: Nhiều người tin rằng Ađam và Eva là một cặp đôi có thật, tổ tiên của toàn thể nhân loại. Luận điểm này dựa trên văn phong tường thuật của sách Sáng Thế, các chi tiết cụ thể (tên sông, tuổi tác), các bản gia phả nối kết Ađam với các nhân vật lịch sử sau này, và đặc biệt là cách Chúa Giêsu và Thánh Phaolô tham chiếu đến Ađam như một nhân vật có thật trong Tân Ước.
Quan điểm Biểu tượng/Nguyên mẫu: Nhiều học giả khác cho rằng Ađam là một hình tượng văn học, một nguyên mẫu đại diện cho nhân loại. Câu chuyện của ông không nhằm cung cấp thông tin khoa học hay lịch sử theo nghĩa hiện đại, mà để truyền đạt những chân lý thần học sâu sắc về bản chất con người, tội lỗi và mối tương quan với Thiên Chúa. Một số học giả cố gắng dung hòa hai quan điểm, cho rằng Ađam có thể là một nhân vật lịch sử (ví dụ, một thủ lĩnh bộ lạc) được Thiên Chúa chọn để đại diện cho nhân loại trong một giao ước khởi đầu.

Huấn quyền Giáo hội Công giáo, trong Sách Giáo lý, khẳng định rằng trình thuật về sự sa ngã sử dụng “ngôn ngữ hình ảnh”, nhưng đồng thời cũng “khẳng định một biến cố nguyên thủy, một sự kiện đã diễn ra vào lúc khởi đầu lịch sử nhân loại”. Do đó, Ađam và Eva được coi là những nhân vật lịch sử, và tội của họ là một sự kiện có thật đã ghi dấu trên toàn bộ lịch sử nhân loại.

So sánh sách Sáng Thế với các Thần thoại Sáng tạo Cận Đông Cổ đại

Trình thuật sách Sáng Thế không ra đời trong một khoảng không văn hóa. Nó chia sẻ nhiều mô-típ và hình ảnh chung với các thần thoại của các nền văn minh Lưỡng Hà (như Enuma Elish của Babylon) và Ai Cập. Tuy nhiên, những điểm tương đồng này càng làm nổi bật sự khác biệt và độc đáo mang tính cách mạng trong mặc khải của Kinh Thánh.

Bảng So sánh: Trình thuật Sáng tạo trong sách Sáng Thế và Thần thoại Cận Đông Cổ đại

Đặc điểm	Sách Sáng Thế (St 1-2)	Enuma Elish (Babylon)	Thần thoại Ai Cập & Atrahasis
Nguồn gốc vũ trụ	Được Thiên Chúa duy nhất tạo dựng bằng Lời phán quyền năng, trong trật tự và bình an.	Sinh ra từ cuộc xung đột bạo lực giữa các vị thần (thần Marduk giết nữ thần Tiamat).	Tự phát sinh từ vùng nước hỗn mang nguyên thủy hoặc do các vị thần lao động nặng nhọc tạo ra.
Số lượng vị thần	Độc thần: Một Thiên Chúa duy nhất, siêu việt, đứng bên ngoài và bên trên tạo vật.	Đa thần: Một hệ thống các vị thần với những cảm xúc và hành vi giống con người, tranh giành quyền lực.	Đa thần, với các vị thần cai quản các yếu tố tự nhiên và thường được đồng hóa với chúng.
Bản chất con người	Được tạo dựng “theo hình ảnh Thiên Chúa”, có phẩm giá cao cả, là đỉnh cao của tạo thành.	Được tạo ra từ máu của một vị thần phản loạn bị giết để làm nô lệ cho các vị thần khác.	Được tạo ra từ đất sét trộn với máu thịt của một vị thần bị giết để làm công việc nặng nhọc thay cho các vị thần cấp thấp.
Mục đích con người	Để sống trong tương quan yêu thương với Thiên Chúa, chăm sóc và cai quản tạo vật như người đại diện của Ngài.	Để lao động cực nhọc, phục dịch và cung cấp thức ăn cho các vị thần.	Để lao động thay cho các vị thần, giải thoát họ khỏi công việc vất vả.
Thái độ với tạo vật	Thiên Chúa tuyên bố mọi thứ Ngài tạo ra đều “tốt lành”. Các thiên thể chỉ là tạo vật, không phải thần linh.	Tạo vật (trời, đất) là kết quả của việc phân chia thân thể của một vị thần bị đánh bại.	Các yếu tố tự nhiên như mặt trời, mặt trăng, biển cả thường được thần thánh hóa.

Những khác biệt căn bản này cho thấy trình thuật sách Sáng Thế không phải là một bản sao chép, mà là một tác phẩm mang tính “phản biện thần học” (polemical theology). Các tác giả Kinh Thánh, đặc biệt là những người viết trong bối cảnh lưu đày tại Babylon, đã chủ ý sử dụng các mô-típ quen thuộc của văn hóa Lưỡng Hà nhưng lật ngược hoàn toàn ý nghĩa thần học của chúng. Thay vì một vũ trụ sinh ra từ bạo lực và hỗn loạn, sách Sáng Thế trình bày một Thiên Chúa duy nhất, toàn năng, tạo dựng bằng Lời phán đầy quyền năng và trật tự. Quan trọng nhất, thay vì con người chỉ là nô lệ được tạo ra để phục dịch, sách Sáng Thế nâng con người lên một phẩm giá vô song: là hình ảnh của chính Thiên Chúa. Do đó, sách Sáng Thế là một bản tuyên ngôn đức tin mạnh mẽ, khẳng định sự độc đáo và siêu việt của Thiên Chúa Israel trước các hệ tư tưởng đa thần của thế giới xung quanh.

Ý Nghĩa Thần Học của Ađam trong Toàn bộ Kinh Thánh

Vai trò của Ađam không chỉ dừng lại ở những chương đầu của sách Sáng Thế. Ông là một nhân vật nền tảng, mà di sản của ông vang vọng khắp lịch sử cứu độ.

Học thuyết về Tội Nguyên Tổ: Di sản của Ađam

Hành động bất tuân của Ađam đã để lại một di sản bi thảm cho toàn thể nhân loại, được gọi là Tội Nguyên Tổ. Học thuyết này có hai khía cạnh chính:

Tội tổ tông truyền (Peccato Originante): Đây là hành động bất tuân cụ thể của Ađam và Eva. Đó là một tội cá nhân nhưng vì vị trí đại diện của họ, nó đã gây ra những hậu quả phổ quát cho cả nhân loại.
Tội nguyên tổ (Peccato Originato): Đây là tình trạng tội lỗi và xa cách Thiên Chúa mà mọi người sinh ra đều mắc phải do thuộc về dòng dõi của Ađam. Đây không phải là một tội do cá nhân “gây ra”, mà là một tình trạng “mắc phải”—một sự thiếu vắng ân sủng và sự công chính nguyên thủy mà con người được tạo dựng để có.

Mặc dù trình thuật về sự sa ngã nằm trong sách Sáng Thế 3, học thuyết về Tội Nguyên Tổ chỉ được phát triển một cách hệ thống và rõ ràng trong Tân Ước, đặc biệt qua các thư của Thánh Phaolô (chẳng hạn Rôma 5). Sau này, Thánh Augustinô đã bảo vệ và làm sáng tỏ học thuyết này một cách xuất sắc trong cuộc tranh luận với lạc giáo Pelagius, vốn phủ nhận sự di truyền của tội lỗi.

Ađam trong Cựu Ước ngoài sách Sáng Thế

Một điều đáng ngạc nhiên là Ađam gần như vắng mặt trong phần còn lại của Cựu Ước. Ngoài các chương đầu của sách Sáng Thế, tên ông chỉ được nhắc đến một cách rõ ràng ở đầu sách Sử biên niên thứ nhất, như là khởi đầu của gia phả dân Israel (1Sb1:1).

Sự im lặng này không có nghĩa là Ađam không quan trọng. Các học giả cho rằng sau câu chuyện phổ quát về nguồn gốc nhân loại, trọng tâm của Cựu Ước đã chuyển sang câu chuyện cụ thể của dân tộc được tuyển chọn là Israel. Tuy nhiên, câu chuyện của Israel có thể được xem như một sự tái diễn ở cấp độ dân tộc câu chuyện của Ađam: họ được Thiên Chúa tuyển chọn và ban cho giao ước (như Ađam trong vườn Ê-đen), nhưng rồi họ cũng sa ngã vào việc thờ ngẫu tượng và bất tuân (như Ađam ăn trái cấm), dẫn đến hậu quả là bị lưu đày (như Ađam bị đuổi khỏi vườn), và cuối cùng là sống trong niềm hy vọng về một sự phục hồi trong tương lai.

Đức Kitô là “Ađam Mới”: Phép Loại hình trong Tân Ước

Ý nghĩa đầy đủ nhất của Ađam chỉ được tỏ lộ trong Tân Ước, qua lăng kính của Đức Giêsu Kitô. Thánh Phaolô gọi Ađam là “hình ảnh (type) của Đấng sẽ đến”, tức là Đức Kitô.

Để hiểu được sự song song này, cần nắm vững khái niệm thần học về Trưởng Liên đới (Federal Headship). Theo đó, Ađam không chỉ hành động cho riêng mình mà còn với tư cách là người đại diện cho toàn thể nhân loại. Hành động của ông có tính quyết định đối với vận mệnh của tất cả những người “ở trong ông”.

Trong thư gửi tín hữu Rôma (chương 5) và Côrintô (chương 15), Thánh Phaolô đã xây dựng một sự đối chiếu song song nhưng tương phản mạnh mẽ:

Sự đối lập song song:
- Qua sự bất tuân của một người là Ađam, tội lỗi đã vào trong thế gian, và qua tội lỗi là sự chết. Vì thế, sự chết đã lan đến mọi người (Rm5:12).
- Cũng vậy, qua sự vâng phục của một người là Đức Giêsu Kitô, ân sủng của Thiên Chúa và hồng ân của Người được ban xuống chan chứa cho nhiều người (Rm5:15).
Ađam thứ nhất và Ađam sau hết: Thánh Phaolô viết: “Người thứ nhất là Ađam, đã trở nên một sinh vật; Ađam sau hết là thần khí ban sự sống” (1Cr15:45). Ađam thứ nhất đến từ đất, thuộc về đất; Ađam Mới là “Chúa từ trời đến”.
Sự vượt trội của Ân sủng: Thánh Phaolô không chỉ nói rằng Đức Kitô đã sửa chữa những gì Ađam đã làm hỏng. Ngài nhấn mạnh rằng hồng ân của Đức Kitô còn lớn lao hơn rất nhiều. “Ở đâu tội lỗi đã lan tràn, ở đó ân sủng càng chứa chan gấp bội” (Rm5:20).

Chính logic của trưởng liên đới đã làm cho cả sự phổ quát của tội lỗi và ơn cứu độ trở nên chặt chẽ. Nếu Thiên Chúa đã thiết định để tội lỗi và sự chết có thể được “truyền” qua một người đại diện là Ađam, thì Ngài cũng thiết định để sự công chính và sự sống có thể được “ban tặng” qua một Người Đại diện mới là Đức Kitô. Những ai tin và kết hợp với Đức Kitô thì trở thành một phần của một “nhân loại mới”, nhận được sự sống và sự công chính của Ngài, cũng như trước đó họ đã “nhận” sự chết và tình trạng tội lỗi từ Ađam. Phép loại hình Ađam/Đức Kitô không chỉ là một hình ảnh văn học, mà là nền tảng của toàn bộ cấu trúc thần học về tội lỗi và ân sủng trong Kitô giáo.

Phần 4: Di Sản và Sự Liên Quan của Ađam Ngày Nay

Câu chuyện về Ađam, dù cổ xưa, vẫn còn nguyên giá trị và sự liên quan sâu sắc đối với con người ngày nay.

Câu chuyện của Ađam và Lịch sử Cứu độ

Câu chuyện của Ađam trong ba chương đầu sách Sáng Thế có thể được xem như một viễn cảnh thu nhỏ (microcosm) của toàn bộ lịch sử cứu độ:

Sáng tạo: Thiên Chúa, trong tình yêu vô biên, đã tạo dựng con người trong sự tốt đẹp và ban cho họ phẩm giá cao cả.
Sa ngã: Con người, qua việc lạm dụng tự do, đã quay lưng lại với Thiên Chúa, gây ra sự đổ vỡ, đau khổ và cái chết.
Lời hứa Cứu chuộc: Ngay sau khi con người sa ngã, Thiên Chúa đã không bỏ mặc họ. Ngài đã phán với con rắn, nhưng lời phán đó chứa đựng một lời hứa le lói về niềm hy vọng cho nhân loại. Lời hứa về một “dòng dõi người nữ” sẽ chiến thắng con rắn (St3:15) được truyền thống Kitô giáo gọi là Tiền Tin Mừng (Protoevangelium), lời loan báo đầu tiên về Đấng Cứu Thế.
Sự Hoàn tất: Lời hứa này đã được hoàn tất một cách trọn vẹn nơi Đức Giêsu Kitô, Ađam Mới. Ngài không chỉ phục hồi những gì đã mất mà còn nâng con người lên một phẩm giá còn cao hơn cả ban đầu, cho họ được tham dự vào sự sống của chính Thiên Chúa.

Kết luận: Tại sao Ađam Vẫn Quan trọng

Ađam không phải là một nhân vật phụ hay một câu chuyện cổ tích đã lỗi thời. Ông là “người thứ nhất”, mà câu chuyện của ông là điểm khởi đầu không thể thiếu để hiểu được những chân lý nền tảng của đức tin và của chính thân phận con người.

Để hiểu bản thân: Câu chuyện của Ađam giúp trả lời những câu hỏi sâu xa nhất về con người: Chúng ta từ đâu đến? Tại sao chúng ta vừa có khao khát mãnh liệt về điều thiện, lại vừa có xu hướng nghiêng về điều ác? Tại sao thế giới này vừa tốt đẹp lạ lùng, lại vừa đầy rẫy đau khổ và sự dữ?.
Để hiểu Tội lỗi: Ađam cho chúng ta thấy bản chất của tội lỗi không chỉ là vi phạm một điều luật, mà là sự đổ vỡ trong tương quan, sự mất lòng tin vào Thiên Chúa và sự kiêu ngạo muốn tự quyết định vận mệnh của mình.
Để hiểu Ơn Cứu độ: Không hiểu được sự nghiêm trọng của căn bệnh—di sản từ Ađam—chúng ta không thể nào trân trọng được giá trị vô ngần của phương thuốc—ơn cứu độ trong Đức Kitô. Ađam là khởi điểm cần thiết để chúng ta nhận ra sự bất lực của mình và sự vĩ đại của công trình cứu chuộc mà Đức Kitô đã thực hiện.

Cuối cùng, Ađam là điểm khởi đầu không thể thiếu của “câu chuyện vĩ đại nhất từng được kể”—câu chuyện về tình yêu sáng tạo, sự sa ngã bi thảm, và ơn cứu độ kỳ diệu của Thiên Chúa dành cho nhân loại. Hiểu Ađam là ai chính là bước đầu tiên để hiểu được tất cả những gì diễn ra sau đó, và để nhận ra rằng cuối cùng, câu chuyện không kết thúc với Ađam thứ nhất, mà được hoàn tất trong vinh quang của Ađam Mới là Đức Giêsu Kitô.