Suy Niệm Lời Chúa
Thứ Ba Tuần 13 Thường Niên
Lời Chúa được công bố trong Phụng vụ thứ Ba hôm nay đặt trước mắt người tín hữu một mệnh lệnh khẩn cấp, một lời mời gọi mang tính sống còn: “Hãy trốn đi để cứu mạng sống mình! Đừng ngoái lại đằng sau, đừng dừng lại chỗ nào cả trong cả vùng” (St 19,17). Lời của sứ thần Thiên Chúa nói với gia đình ông Lót năm xưa tại Sôđôma không chỉ là một câu chuyện cổ xưa. Nó vang vọng mạnh mẽ đến tận ngày hôm nay, chạm đến cuộc đời của mỗi người. Bởi lẽ, mỗi người, dù ý thức hay không, cũng đang ở trong một cuộc hành trình, một cuộc “xuất hành” thiêng liêng. Con người được mời gọi rời bỏ “thành Sôđôma” của tội lỗi, của những quyến luyến thế gian, của những thói quen cũ kỹ làm con người xa rời Thiên Chúa, để tiến về “miền núi” của ơn cứu độ, của sự sống đời đời trong Đức Kitô.
Hành trình này đòi hỏi một sự lựa chọn, và Lời Chúa hôm nay chất vấn mỗi người một cách sâu sắc về tính dứt khoát của lựa chọn ấy. Lời Chúa đặt ra câu hỏi liệu con người có đang chần chừ như ông Lót, liệu ánh mắt của họ có đang ngoái lại đầy tiếc nuối như vợ ông, hay đang hoảng sợ trước những con sóng của cuộc đời như các môn đệ trên biển Galilê. Qua các bài đọc hôm nay, Thiên Chúa muốn dạy cho nhân loại bài học về sự lựa chọn dứt khoát, một bài học về việc đặt trọn con tim và ánh nhìn của họ vào Ngài, Đấng duy nhất có quyền năng cứu độ.
1. Bi kịch của sự chần chừ và cái nhìn ngoái lại
Trình thuật về gia đình ông Lót trong sách Sáng thế ký là một bi kịch về sự thiếu dứt khoát. Sự chần chừ của ông Lót khi các sứ thần thúc giục ông rời đi không phải là một khoảnh khắc do dự đơn thuần. Nó là đỉnh điểm của một quá trình dài gắn bó và đồng hóa với nếp sống của thành Sôđôma . Cần nhớ lại rằng, ban đầu, ông Lót chỉ “dựng lều cho đến tận Sôđôma” (St 13,12). Nhưng rồi, ông đã “ở tại Sôđôma” (St 14,12), và cuối cùng, ông “ngồi ở cửa thành” (St 19,1), một vị trí dành cho những người có địa vị và ảnh hưởng trong xã hội. Ông đã bén rễ quá sâu vào mảnh đất tội lỗi, trái tim ông đã quá gắn bó với những tiện nghi vật chất, đến nỗi khi lệnh di tản được ban ra để cứu chính mạng sống mình, ông vẫn còn lưu luyến, chần chừ, đến mức các sứ thần phải “nắm lấy tay ông, tay vợ ông và tay hai người con gái ông” mà kéo đi. Thật là một hình ảnh bi đát: con người được Thiên Chúa yêu thương cứu vớt, nhưng lại không muốn được cứu!
Bi kịch của vợ ông Lót còn rõ ràng và đáng sợ hơn. Cái nhìn của bà không phải là sự tò mò thoáng qua. Các nhà chú giải Kinh Thánh cho rằng động từ được dùng ở đây mang ý nghĩa của một cái nhìn chăm chú, một sự lưu luyến, một hành vi của ý chí khao khát những gì mình đang bị buộc phải từ bỏ . Bà ngoái lại nhìn, và “hóa thành cột muối” (St 19,26). Hình ảnh này mang một ý nghĩa biểu tượng sâu sắc. Cột muối là một vật thể tĩnh tại, bất động, vô hồn, mãi mãi bị đóng băng trong hành vi bất tuân của mình. Đó là hình ảnh của một linh hồn bị tê liệt bởi sự quyến luyến với tội lỗi, với quá khứ. Linh hồn ấy không thể tiến về phía trước để đón nhận sự sống mới mà Thiên Chúa ban tặng, bởi vì ánh mắt, tức là ý chí và khát vọng, vẫn còn dán chặt vào “thành Sôđôma” đang bị thiêu rụi. Đó là lời cảnh báo cho mỗi người: mỗi khi con người ngoái lại nhìn tội lỗi với lòng tiếc nuối, họ đang có nguy cơ hóa thành những “cột muối” thiêng liêng, bất động và chết chóc.
2. Tâm tình của người công chính: Nền tảng của sự vững vàng
Đối lập hoàn toàn với bi kịch của sự thiếu dứt khoát này là tâm tình của tác giả Thánh vịnh. Giữa một thế giới đầy gian tà, người công chính đã có một lựa chọn rõ ràng và dứt khoát: “Phần con đây, con sống vẹn toàn”, “con ghét bè lũ gian tà, không nhập bọn với phường gian ác”. Lựa chọn này không phải là một lời tuyên bố suông, nhưng là một thái độ sống được thể hiện qua hành động cụ thể.
Và kết quả của sự lựa chọn dứt khoát ấy là gì? Đó là một sự vững chãi nội tâm phi thường, được diễn tả qua hình ảnh “trên mặt đất bằng, chân con đứng vững”. Đó là hình ảnh của sự ổn định, kiên định, trái ngược hoàn toàn với cột muối bất động và con thuyền chao đảo trong cơn bão. Đâu là nền tảng cho sự vững vàng này? Tác giả Thánh vịnh đã tiết lộ bí quyết của mình: “Vâng, con hằng nghĩ tới tình thương của Chúa, và sống theo chân lý của Ngài”. Ánh mắt của ông không hướng về những mưu mô của kẻ ác, cũng không ngoái lại nhìn những quyến rũ của thế gian. Ánh mắt của ông luôn hướng về phía trước, chiêm ngắm tình thương và chân lý của Thiên Chúa. Chính cái nhìn đức tin này đã giữ cho đôi chân ông đứng vững trên con đường công chính.
3. Bài học từ biển cả: Thay đổi hướng nhìn
Nhìn sang bài Tin Mừng, có thể thấy các môn đệ cũng đang “ngoái lại” theo một cách khác. Thay vì nhìn vào Chúa Giêsu, Đấng là hiện thân của quyền năng và tình thương Thiên Chúa, đang hiện diện ngay trong con thuyền với họ, họ lại dán mắt vào những con sóng hung dữ và cơn gió điên cuồng . Cái nhìn của họ tập trung vào sự nguy hiểm, vào sự hủy diệt, và chính cái nhìn đó đã gieo rắc sự hoảng loạn vào lòng họ. Họ kêu lên: “Lạy Thầy, xin cứu lấy chúng con kẻo chết mất!”.
Lời quở trách của Chúa Giêsu, “Hỡi những kẻ yếu lòng tin! Sao các con nhát sợ?”, không phải là một lời mắng nhiếc, mà là một lời mời gọi đầy yêu thương để thay đổi hướng nhìn . Đức Thánh Cha Phanxicô đã từng nói, kẻ thù lớn nhất của đức tin không phải là lý trí, mà là sự sợ hãi. Chúa Giêsu mời gọi các môn đệ, và cũng là mời gọi mỗi người, hãy chuyển hướng cái nhìn của mình: từ việc nhìn vào cơn bão đang gầm thét sang việc nhìn vào Đấng đang làm chủ cơn bão. Thánh Augustinô trong một bài giảng nổi tiếng đã diễn giải rằng, khi một người nghe một lời xúc phạm, đó là cơn gió; khi họ nổi giận, đó là con sóng. Giải pháp không phải là xin Chúa cất cơn bão đi, mà là “đánh thức Đức Kitô” trong tâm hồn, tức là nhớ lại Lời Ngài, mệnh lệnh yêu thương của Ngài, để Ngài trấn an những đam mê và sợ hãi đang khuấy động tâm hồn con người.
Lời Chúa hôm nay là một tấm gương soi chiếu cuộc đời mỗi người. Lời Chúa mời gọi mỗi người tự vấn một cách nghiêm túc về những “thành Sôđôma” mà họ khó lòng từ bỏ. Đó có thể là một thói quen xấu đã ăn sâu, một mối quan hệ tội lỗi, một sự ham mê tiền tài danh vọng, hay một nỗi cay đắng, một mối hận thù trong quá khứ mà họ không muốn buông tha. Lời Chúa cũng mời gọi nhận diện những “cột muối” của sự tiếc nuối, của những cái nhìn ngoái lại đang làm tê liệt đời sống thiêng liêng, khiến con người không thể lớn lên trong ân sủng và tình yêu của Chúa.
Thiên Chúa không ngừng mời gọi con người bước vào một cuộc xuất hành mới mỗi ngày, một sự hoán cải triệt để, không ngoái lại. Để làm được điều đó, con người cần học lấy tâm tình của tác giả Thánh vịnh: chọn Chúa làm gia nghiệp duy nhất và luôn chiêm ngắm tình thương của Ngài. Giữa những cơn bão của cuộc đời – bệnh tật, thất bại, hiểu lầm, lo âu – Lời Chúa mời gọi con người đừng dán mắt vào những con sóng của sự sợ hãi. Thay vào đó, hãy can đảm hướng nhìn về Chúa Giêsu, Đấng đang ở trong con thuyền của cuộc đời mỗi người, có thể Ngài dường như đang ngủ, nhưng Ngài vẫn luôn ở đó .
Chính cái nhìn đức tin ấy sẽ ban cho họ sự bình an và sức mạnh để tiếp tục hành trình. Ước gì mỗi khi đối diện với cám dỗ muốn “ngoái lại”, chúng ta hãy nhớ đến mệnh lệnh của Chúa và hình phạt của vợ ông Lót. Và mỗi khi “cơn bão” nổi lên, hãy nhớ đến quyền năng và sự hiện diện của Chúa Giêsu. Để rồi, với đôi chân đứng vững trên nền tảng tình thương của Chúa, chúng ta có thể dứt khoát bước về phía trước, tiến vào miền đất hứa của sự sống vĩnh cửu.
