Suy Niệm Lời Chúa
Thứ Ba Tuần 13 Thường Niên
Trang Sách Sáng thế hôm nay đưa chúng ta vào một khung cảnh nguyên sơ và đầy kịch tính: một đêm tối, một dòng sông, và một người đàn ông đơn độc. Người đó là Gia-cóp, một nhân vật phức tạp, một con người của mưu mẹo và sức mạnh tự thân, người đã dành cả đời để giành giật và chiến đấu theo cách riêng của mình. Giờ đây, ông đang trên đường trở về quê hương, đối mặt với người anh em song sinh mà ông đã lừa dối, Ê-sau, và trong lòng ông ngập tràn nỗi sợ hãi về quá khứ cùng sự bất an cho tương lai. Chính trong đêm tối của sự cô đơn và khủng hoảng hiện sinh ấy, một cuộc gặp gỡ định mệnh đã xảy ra. Lời Chúa thuật lại: “Ông Gia-cóp ở lại một mình. Có một người vật lộn với ông cho đến lúc rạng đông” (St 32, 24-25). Cuộc vật lộn bên bờ sông Giáp-bốc không chỉ đơn thuần là một cuộc chiến thể lý; đó là một cuộc chiến thiêng liêng, một “đêm tối của linh hồn” mà ở đó, Gia-cóp bị buộc phải đối diện với chính con người thật của mình và với chính Thiên Chúa.
Kinh nghiệm của Gia-cóp không phải là một câu chuyện cổ xưa xa lạ, mà nó phản ánh một sự thật sâu sắc và phổ quát về đời sống đức tin. Đời sống thiêng liêng không phải là một con đường bằng phẳng, không thử thách. Sách Giáo Lý của Hội Thánh Công Giáo dạy rằng: “Cầu nguyện là một cuộc chiến đấu. Chống lại ai? Chống lại chính chúng ta và chống lại những mưu chước của tên cám dỗ” (GLHTCG, 2725). Đức Thánh Cha Phanxicô cũng khẳng định rằng đời sống thiêng liêng “đòi hỏi một cuộc chiến đấu liên lỉ”, nhưng ngài gọi đó là một “cuộc chiến đấu tốt đẹp”, bởi vì chính trong cuộc chiến ấy, người tín hữu cảm nghiệm được “niềm vui mà Chúa đã chiến thắng trong chúng ta”. Nhiều khi, chúng ta cảm thấy nản lòng trước những khô khan trong cầu nguyện, những cám dỗ dai dẳng, hay những hoài nghi đức tin. Chúng ta có thể lầm tưởng rằng đó là dấu hiệu của sự thất bại hay sự xa cách Chúa. Nhưng câu chuyện của tổ phụ Gia-cóp lại cho thấy điều ngược lại: cuộc vật lộn không phải là dấu hiệu của sự xa cách, mà chính là dấu hiệu của một cuộc gặp gỡ thân mật và mãnh liệt với Thiên Chúa.
Trong cuộc vật lộn, khi “người đó thấy không thắng được ông, người đó bèn đánh vào khớp xương hông của ông” (St 32, 26). Đây chính là khoảnh khắc quyết định, là bước ngoặt của cuộc đời Gia-cóp. Cú đánh này không phải để hạ gục ông, mà là để làm cho sức mạnh tự nhiên, sự tự tin vào mưu trí và khả năng tự lực của ông bị gãy vỡ. Từ giây phút đó, Gia-cóp không thể đứng vững bằng sức riêng. Ông phải bám chặt lấy đối phương, không phải bằng sức mạnh để chiến thắng, mà bằng sự lệ thuộc tuyệt đối trong yếu đuối. Lời van xin của ông:“Tôi sẽ không buông ngài ra, nếu ngài không chúc phúc cho tôi” (St 32, 27) không còn là lời của một kẻ mạnh, mà là lời của một người đã bị khuất phục, một người nhận ra mình không thể đi tiếp nếu không có phúc lành của Thiên Chúa. Nhà thần học Frederick Buechner đã gọi đây là một “Thất Bại Huy Hoàng” (The Magnificent Defeat). Chiến thắng thực sự của Gia-cóp không phải là quật ngã được Thiên Chúa, mà là kiên trì bám lấy Ngài ngay cả khi mình đã bị thương và trở nên yếu đuối.
Chính trong sự yếu đuối ấy, ông nhận được phúc lành và một danh tính mới: Ít-ra-en, nghĩa là “người đã đấu với Thiên Chúa”. Vết thương ở hông trở thành một dấu ấn vĩnh viễn, một kỷ niệm không thể xóa nhòa về cuộc gặp gỡ thần linh. Cái đi khập khiễng của ông từ đó về sau chính là bằng chứng hùng hồn rằng ông đã thấy Thiên Chúa “mặt đối mặt, mà tôi đã được tha mạng” (St 32, 31). Vết thương không phải là một điều đáng xấu hổ, mà là nơi ân sủng đi vào, là điểm mà sức mạnh của con người kết thúc để quyền năng của Thiên Chúa bắt đầu. Nó trở thành một dấu chỉ cho thấy ông không còn bước đi bằng sức riêng, mà bằng sức mạnh đến từ phúc lành của Đấng đã chiến thắng ông.
Nếu trong Cựu Ước, Gia-cóp phải vật lộn suốt đêm để đòi một lời chúc phúc, thì trong Tân Ước, bài Tin Mừng hôm nay cho thấy một hình ảnh hoàn toàn mới về Thiên Chúa. Đức Giêsu, Đấng chiến thắng ma quỷ và chữa lành cho người câm, không chờ đợi con người đến vật lộn với Ngài. Chính Ngài chủ động đến với đám đông, nhìn thấy những cuộc vật lộn của họ trong thinh lặng, và ban ơn phúc cách nhưng không. Ngài là câu trả lời trọn vẹn cho khao khát của Gia-cóp. Lời Thánh vịnh đáp ca vang lên như tiếng lòng của chính Gia-cóp sau cuộc chiến, và cũng là của mỗi chúng ta:
“Lạy Chúa, sống công minh chính trực, con sẽ được trông thấy mặt Ngài” (Tv 16, 15a). Khao khát được chiêm ngưỡng Thánh Nhan Thiên Chúa, vốn là một cuộc gặp gỡ đầy hiểm nguy trong Cựu Ước, nay được thực hiện nơi Đức Giêsu. Trong Tông sắc Misericordiae Vultus, Đức Thánh Cha Phanxicô đã viết: “Đức Giêsu Kitô là dung mạo Lòng Thương Xót của Chúa Cha”. Chiêm ngắm Đức Giêsu chính là chiêm ngắm Thánh Nhan Thiên Chúa mà Gia-cóp đã khao khát.
Mỗi người chúng ta đều có những “đêm Giáp-bốc” của riêng mình, những cuộc vật lộn trong đời sống đức tin, trong gia đình, trong công việc, hay trong sâu thẳm tâm hồn. Có những lúc chúng ta cảm thấy bị thương tích, khập khiễng vì những yếu đuối và tội lỗi. Lời Chúa hôm nay mời gọi chúng ta đừng xem những vết thương đó là một sự thất bại. Trái lại, đó có thể là nơi Thiên Chúa đang chạm vào chúng ta một cách mạnh mẽ nhất, nơi Ngài muốn bẻ gãy sự tự mãn của chúng ta để ban cho chúng ta phúc lành đích thực. Ước gì chúng ta có được sự kiên trì của Gia-cóp, để không bao giờ buông Chúa ra, ngay cả trong những lúc tăm tối và đau đớn nhất. Xin cho những vết thương của cuộc đời, nhờ ơn Chúa chữa lành, trở thành nguồn phúc lành và một danh tính mới cho chúng ta: không còn là những kẻ lừa dối bước đi bằng sức riêng, nhưng là Ít-ra-en, những người đã chiến đấu với Chúa và được Ngài yêu thương. Amen.
