Trong kho tàng các thánh của Hội Thánh Công giáo, có những vị thánh mà cuộc đời được ghi lại rõ ràng, nhưng cũng có những chứng nhân mà câu chuyện được bao bọc trong lớp sương mờ của lịch sử và truyền thuyết. Thánh Victor và Thánh Corona thuộc về nhóm thứ hai, những nhân vật hấp dẫn và có phần bí ẩn từ thời đại anh hùng của các vị tử đạo. Tuy nhiên, chính trong sự kết hợp giữa thực và huyền thoại đó, một thông điệp thần học sâu sắc lại tỏa sáng, được gói trọn trong chính tên gọi của hai vị: Victor, theo tiếng Latin có nghĩa là “Chiến Thắng”, và Corona, nghĩa là “Triều Thiên”. Hai cái tên này cùng nhau loan báo niềm tin cốt lõi của Kitô giáo: chiến thắng vinh quang trên sự chết và phần thưởng là triều thiên vĩnh cửu.
Dấu Chân Lịch Sử và Huyền Thoại
Để hiểu đúng về các vị thánh thời sơ khai, điều quan trọng là phải phân biệt giữa phương pháp điều tra lịch sử hiện đại và thể loại văn chương hạnh các thánh (passio). Mục đích chính của passio không phải là ghi lại các sự kiện một cách chính xác như một nhà báo, mà là để xây dựng đức tin, tôn vinh lòng can đảm của các vị tử đạo và trình bày một mẫu gương sống động về Tin Mừng.
Bối Cảnh Lịch Sử: Cuộc Bách Hại dưới Triều Đại Marcus Aurelius
Câu chuyện của Thánh Victor và Corona thường được đặt trong bối cảnh cuộc bách hại dưới thời Hoàng đế Marcus Aurelius (trị vì 161–180 SCN). Đây là một thời kỳ đầy biến động của Đế quốc La Mã, với các mối đe dọa từ bên ngoài như cuộc chiến với Parthia và các bộ tộc Marcomanni, cùng với các cuộc khủng hoảng nội tại như Đại dịch Antonine khủng khiếp đã tàn phá dân số.
Trong bối cảnh hỗn loạn này, các cuộc bách hại Kitô hữu đã xảy ra, nhưng chúng không phải là một chính sách có hệ thống trên toàn đế quốc do hoàng đế khởi xướng. Thay vào đó, chúng thường mang tính địa phương và bột phát. Khi các thảm họa như dịch bệnh hay chiến tranh xảy ra, dân chúng La Mã thường tìm vật tế thần. Các Kitô hữu, vì từ chối tham gia các nghi lễ công cộng để thờ lạy các vị thần La Mã, đã trở thành mục tiêu dễ dàng cho sự giận dữ của đám đông. Các thống đốc địa phương, với nhiệm vụ duy trì trật tự công cộng (
coercitio), thường bị áp lực phải hành động, thực thi các luật lệ hiện hành cấm các tôn giáo không được cấp phép. Điều này có nghĩa là cuộc tử đạo của Thánh Victor và Corona, nếu xảy ra trong thời kỳ này, rất có thể là kết quả của một vụ tố cáo tại địa phương và áp lực xã hội, chứ không phải từ một sắc lệnh cá nhân của Marcus Aurelius.
Bản thân Marcus Aurelius, một triết gia Khắc kỷ, dường như không có thiện cảm với các Kitô hữu. Trong tác phẩm “Suy tưởng” của mình, ông chỉ trích điều mà ông coi là “sự phô trương” và “lòng ngoan cố đơn thuần” của các Kitô hữu khi tìm kiếm cái chết tử đạo, đối lập nó với sự chấp nhận cái chết một cách trang nghiêm và hợp lý theo triết học Khắc kỷ. Tuy nhiên, một cách nghịch lý, các nhà hộ giáo Kitô giáo cùng thời như Tertullian thậm chí còn coi ông là một “người bảo vệ” sau sự kiện “Quân đoàn Sấm sét”, khi những người lính Kitô hữu được cho là đã cầu nguyện và mang lại một trận mưa cứu sống quân đội La Mã khỏi cơn khát. Sự phức tạp này cho thấy câu chuyện tử đạo không chỉ đơn thuần là cuộc đối đầu giữa “Kitô hữu tốt” và “hoàng đế La Mã xấu xa”, mà là một sự va chạm sâu sắc giữa các thế giới quan và áp lực xã hội to lớn mà các tín hữu sơ khai phải đối mặt.
Truyền Thuyết về các Thánh: Câu Chuyện Tử Đạo
Nguồn chính cho câu chuyện của hai vị thánh là các bản văn passio (truyện kể về cuộc khổ nạn), được viết vài thế kỷ sau cuộc tử đạo bằng tiếng Latin, Hy Lạp và Syriac. Các bản văn này, dù có nhiều dị bản, đều kể một câu chuyện bi tráng và đầy cảm hứng.
Thánh Victor: Theo truyền thống, Victor là một người lính La Mã, có thể gốc Ý, đang đóng quân tại Syria. Khi bị tố cáo là một Kitô hữu, ngài bị đưa ra trước quan tổng trấn tên là Sebastian. Bất chấp lời dụ dỗ chối bỏ đức tin để được sống, Victor đã kiên quyết từ chối. Điều này đã khởi đầu cho một chuỗi tra tấn kinh hoàng, được các bản
passio mô tả một cách sống động: các ngón tay bị bẻ gãy, mắt bị móc ra, bị đánh đòn cho đến khi da thịt bong tróc, bị ném vào lò lửa, bị cho uống thuốc độc (nhưng thuốc độc không có tác dụng và còn khiến cho thầy phù thủy pha chế nó phải tin vào Chúa), bị thiêu đốt bằng đuốc, và cuối cùng là bị chém đầu. Việc liệt kê hàng loạt các hình phạt tàn khốc này là một thủ pháp văn học phổ biến trong hạnh các thánh, nhằm mục đích nhấn mạnh sự bất lực của quyền lực thế gian trước ân sủng của Thiên Chúa và tôn vinh sự kiên trì phi thường của vị tử đạo.
Sự can thiệp của Thánh Corona: Khi Victor đang chịu đựng những cuộc tra tấn, một phụ nữ trẻ tên là Corona đã chứng kiến tất cả. Bà chỉ mới 16 tuổi, là vợ của một người lính khác và là một Kitô hữu thầm lặng. Trong tiếng Hy Lạp, tên của bà là Stephanie, cũng có nghĩa là “triều thiên”. Được thúc đẩy bởi lòng trắc ẩn và đức tin, bà đã công khai khích lệ Victor và tuyên xưng đức tin Kitô giáo của chính mình.
Thị kiến về hai triều thiên: Điểm nhấn của câu chuyện là khi Corona công bố rằng bà nhìn thấy hai triều thiên từ trời xuống, một cho Victor và một cho chính mình. Thị kiến này không chỉ là lời động viên mà còn là một lời tuyên tín mạnh mẽ về phần thưởng Nước Trời dành cho những ai trung thành đến cùng.
Cuộc tử đạo của Thánh Corona: Vì hành động can đảm này, bà đã bị bắt. Hình phạt dành cho bà đặc biệt dã man: bà bị buộc vào hai ngọn cây cọ đã được uốn cong xuống đất. Khi những sợi dây được cắt đứt, sức bật của hai cây cọ đã xé nát thân thể bà. Việc sử dụng cây cọ trong cuộc tử đạo không phải là ngẫu nhiên. Trong văn hóa cổ đại và Kitô giáo, cành lá cọ là biểu tượng mạnh mẽ của sự chiến thắng và vinh quang, đặc biệt là chiến thắng của các vị tử đạo trước tội lỗi và sự chết. Do đó, câu chuyện tử đạo của bà đã lồng ghép một cách bi tráng biểu tượng của chính chiến thắng của bà.
Giữa Lịch Sử và Truyền Thuyết: Phân Tích các Nguồn Sử Liệu
Khi xem xét các nguồn tài liệu một cách kỹ lưỡng, chúng ta thấy có nhiều điểm không nhất quán, điều này cho thấy bản chất của các bản văn passio là để xây dựng đức tin hơn là ghi chép lịch sử.
- Thời gian và địa điểm mâu thuẫn: Thời điểm tử đạo không chắc chắn, có thể là thế kỷ thứ 2 (dưới thời Marcus Aurelius hoặc Antoninus Pius) hoặc thế kỷ thứ 3 (dưới thời Diocletian). Sách Martyrologium Geronimianum (Tử Đạo Thư của Thánh Giêrônimô), một trong những danh mục các thánh cổ nhất, liệt kê các ngài vào tám ngày khác nhau trong năm. Địa điểm cũng thay đổi: Syria (Damascus, Antioch) là truyền thống phổ biến nhất, nhưng các nguồn khác lại đề cập đến Ai Cập, Sicily, và thậm chí cả Marseille ở Pháp.
- Mối quan hệ không rõ ràng: Hầu hết các nguồn nói rằng Corona là vợ của một người lính khác. Tuy nhiên, một số nguồn khác lại cho rằng bà là vợ của chính Victor hoặc thậm chí là em dâu của ngài.
- Tên gọi mang tính biểu tượng: Có một giả thuyết hợp lý cho rằng “Victor” (Chiến Thắng) và “Corona” (Triều Thiên) không phải là tên thật của các ngài, mà là những danh xưng được các tín hữu đặt cho sau “cái chết vinh quang” của họ để tôn vinh chứng tá của họ.
- Yếu tố hư cấu: Các nhà sử học hiện đại nhìn chung coi bản passio là “phần lớn hư cấu” và thậm chí sự tồn tại của Thánh Corona, từ góc độ lịch sử thuần túy, cũng có thể là hư cấu.
Những mâu thuẫn này không làm suy yếu giá trị thiêng liêng của các vị thánh. Chúng cho thấy rằng đối với Hội Thánh sơ khai, điều quan trọng nhất không phải là các chi tiết “ai, cái gì, ở đâu, khi nào” theo tiêu chuẩn của báo chí hiện đại, mà là câu hỏi “tại sao”. Chân lý cốt lõi và không thể lay chuyển của câu chuyện là chứng tá về chiến thắng của Đức Kitô trên sự chết. Các chi tiết lịch sử chỉ là chiếc bình chứa đựng, chứ không phải là kho báu. Sự không chắc chắn về mối quan hệ của hai vị thánh nhấn mạnh rằng chủ đề trung tâm không phải là tình yêu lãng mạn hay gia đình, mà là tình liên đới Kitô hữu—một tín hữu đã bước ra để nâng đỡ một người anh em khác trong thử thách đức tin cuối cùng. Chúng ta không tôn kính các ngài vì có thể chứng minh mọi chi tiết trong câu chuyện của các ngài như một vụ án tại tòa. Chúng ta tôn kính các ngài vì Hội Thánh, qua nhiều thế kỷ, đã nhận ra trong câu chuyện truyền thống này một tiếng vang mạnh mẽ và chân thực của Tin Mừng.
Sự Tôn Kính qua các Thế Kỷ
Từ câu chuyện về cái chết của các thánh, chúng ta chuyển sang câu chuyện về sự sống của các ngài trong ký ức và lòng sùng kính của Hội Thánh. Lòng sùng kính này không chỉ là một kỷ niệm mơ hồ mà còn được thể hiện qua hành trình cụ thể của các thánh tích và việc xây dựng những nơi thờ phượng vĩ đại.
Hành Trình của Thánh Tích: Từ Đông sang Tây
Câu chuyện về các thánh tích cung cấp một sợi dây liên kết vật chất, có thể truy dấu, bổ sung cho câu chuyện passio mang tính huyền thoại.
- Từ Syria đến Feltre: Theo truyền thống lâu đời nhất, thánh tích của hai vị tử đạo được đưa từ Syria đến đảo Síp, sau đó đến Venice, một trung tâm giao thương quan trọng giữa Đông và Tây. Vào khoảng thế kỷ thứ 9 hoặc 10, các thánh tích đã đến Feltre, một thành phố ở miền bắc nước Ý. Một truyền thuyết địa phương kể lại một câu chuyện đầy chất thơ: khi chiếc xe chở thánh tích đến chân núi Miesna, gần Feltre, những con ngựa kéo xe bỗng nhiên dừng lại và nhất quyết không đi tiếp. Mọi nỗ lực thúc giục đều vô ích. Đêm đó, Thánh Victor, trong trang phục người lính và tỏa sáng rực rỡ, đã hiện ra với một phụ nữ đạo đức ở làng Anzù và chỉ dẫn bà dùng hai con bò cái nhỏ của mình để kéo xe. Khi được attelage, hai con bò đã tự do đi lên sườn núi, cho thấy ý muốn của các thánh là được tôn kính tại chính nơi này.
- Hành trình đến các trung tâm châu Âu: Lòng sùng kính đối với các ngài không chỉ giới hạn ở Ý. Vào khoảng năm 1000, Hoàng đế Thánh Chế La Mã Otto III đã mang các thánh tích của Thánh Corona đến Aachen, Đức. Các thánh tích này đã bị lãng quên trong nhiều thế kỷ cho đến khi được tái khám phá vào năm 1910 trong một cuộc khai quật tại Nhà thờ chính tòa Aachen và hiện được lưu giữ trong một hòm thánh tích quý giá. Hoàng đế Charles IV sau đó cũng đã mang các thánh tích khác, bao gồm cả hộp sọ của Thánh Victor, đến Praha. Việc các hoàng đế quan tâm đến việc di chuyển và tôn kính thánh tích cho thấy lòng sùng kính đối với Thánh Victor và Corona có một tầm quan trọng vượt xa phạm vi địa phương, lan tỏa đến các cấp cao nhất của Kitô giáo châu Âu thời trung cổ.
- Sự xác nhận của khoa học hiện đại: Một trong những khía cạnh hấp dẫn nhất của câu chuyện thánh tích là sự giao thoa giữa truyền thống cổ xưa và khoa học hiện đại. Các cuộc phân tích khoa học được thực hiện vào năm 1981 trên các hài cốt được lưu giữ tại Feltre đã phát hiện ra sự hiện diện của phấn hoa từ cây tuyết tùng (Cedrus), một loài thực vật đặc hữu của khu vực Đông Địa Trung Hải (bao gồm Syria và Síp). Phát hiện này là một sự xác nhận khoa học mạnh mẽ cho truyền thống về nguồn gốc phương Đông của các vị thánh. Nó không “chứng minh” câu chuyện tử đạo, nhưng nó chứng thực rằng những hài cốt đã được tôn kính ở Feltre trong hơn một thiên niên kỷ rất có thể đến từ chính khu vực mà cuộc tử đạo được cho là đã xảy ra. Các thánh tích chính là cây cầu vật chất nối kết các tín hữu ngày nay với các vị tử đạo của Hội Thánh sơ khai, một minh chứng cho mầu nhiệm các thánh thông công.
Vương Cung Thánh Đường Thánh Victor và Corona tại Anzù
Trung tâm của lòng sùng kính đối với Thánh Victor và Corona là Vương cung thánh đường-Thánh địa tráng lệ dành riêng cho các ngài tại Anzù, một ngôi làng nhỏ thuộc Feltre. Nơi đây không chỉ là một kho chứa thánh tích mà còn là một “bài giảng bằng đá và sơn màu”.
- Lịch sử và kiến trúc: Thánh đường được thành lập vào năm 1096 bởi một lãnh chúa quyền thế tên là Giovanni da Vidor trong thời kỳ Thập tự chinh lần thứ nhất và được thánh hiến vào năm 1101. Tọa lạc trên một mỏm đá của núi Miesna, vị trí của thánh đường gợi lên chủ đề Kinh Thánh về những ngọn núi là nơi gặp gỡ Thiên Chúa. Về mặt kiến trúc, đây là một kiệt tác của phong cách Romanesque với ảnh hưởng mạnh mẽ của Byzantine và phương Đông, thể hiện qua sơ đồ mặt bằng hình chữ thập Hy Lạp (hiếm thấy ở phương Tây), một mái vòm trung tâm và một tu viện cổ kính. Lối kiến trúc mang ảnh hưởng phương Đông này tạo ra một sự kết nối trực quan giữa các tín hữu phương Tây với nguồn gốc phương Đông của các vị thánh và của chính Kitô giáo. Năm 2002, Thánh Giáo hoàng Gioan Phaolô II đã nâng thánh đường lên hàng Tiểu Vương cung thánh đường.
- Các tác phẩm nghệ thuật: Bên trong, Vương cung thánh đường là một kho tàng nghệ thuật.
- Hòm Thánh Tích (The Ark of the Martyrs): Trái tim của thánh đường là martyrium (khu vực tử đạo), nơi đặt hòm thánh tích bằng đá cẩm thạch Romanesque của Thánh Victor và Corona. Ban đầu được đặt trên sàn, hòm thánh tích đã được nâng lên trên các cột vào năm 1440 để các tín hữu có thể dễ dàng quỳ gối cầu nguyện bên cạnh các vị thánh bảo trợ của họ.
- Các bức bích họa (Frescoes): Thánh đường được trang trí hoàn toàn bằng các bức bích họa có niên đại từ thế kỷ 12 đến 15, bao gồm các tác phẩm của trường phái Giotto. Các bức họa này kể lại câu chuyện tử đạo của hai vị thánh, đóng vai trò như một “Kinh Thánh của người nghèo”, hướng dẫn người hành hương qua câu chuyện về sự đau khổ của các ngài để đến vinh quang thiên quốc.
- Loggia và sự đối thoại văn hóa: Một trong những đặc điểm kiến trúc độc đáo là loggia (hành lang có mái che) bao quanh hòm thánh tích, với các cột bằng đá cẩm thạch Hy Lạp. Một số học giả tin rằng một trong các đầu cột có khắc một dòng chữ Kinh Quran bằng ký tự Kufic, gợi ý về một sự đối thoại giữa các nền văn hóa và tôn giáo tại trung tâm đức tin này.
Sự Bảo Trợ của các Thánh: Từ Kho Báu đến Đại Dịch
Lòng sùng kính của các tín hữu đối với các vị thánh thường được thể hiện qua việc cầu xin sự bảo trợ của các ngài cho các nhu cầu cụ thể trong cuộc sống. Câu chuyện về sự bảo trợ của Thánh Victor và Corona là một ví dụ điển hình về tính năng động và phát triển của lòng sùng kính này.
- Bảo trợ chính thức: Thánh Victor và Corona là thánh bảo trợ chính thức của thành phố Feltre, giáo phận Belluno-Feltre, và thành phố Castelfidardo, cùng với nhiều thị trấn khác ở Ý. Đây là những sự bảo trợ có nguồn gốc lịch sử sâu sắc, gắn liền với sự hiện diện của thánh tích và lòng sùng kính lâu đời của cộng đồng.
- Bảo trợ về tiền bạc: Một sự phát triển sau này và phổ biến hơn là vai trò của Thánh Corona như một vị thánh bảo trợ cho các vấn đề liên quan đến tiền bạc, chẳng hạn như cờ bạc và tìm kiếm kho báu. Mối liên hệ này dường như không xuất phát từ câu chuyện tử đạo ban đầu mà có thể bắt nguồn từ một người tìm kho báu nào đó đã cho rằng thành công của mình là nhờ lời chuyển cầu của thánh nữ. Một cách giải thích khác có thể đến từ ngữ nguyên dân gian, liên kết tên của bà là “Corona” (triều thiên) với hình ảnh triều thiên của các vị vua trên đồng tiền cổ.
- Bảo trợ chống lại đại dịch: Mối liên hệ giữa Thánh Corona và các đại dịch là một hiện tượng rất gần đây, gần như hoàn toàn nảy sinh trong bối cảnh đại dịch COVID-19. Hầu hết các nguồn đều đồng ý rằng trong lịch sử, bà không được biết đến như một vị thánh chống lại bệnh dịch. Tuy nhiên, khi thế giới đối mặt với một cuộc khủng hoảng toàn cầu mang tên “Coronavirus”, các tín hữu đã theo bản năng tìm đến một người bạn trên trời có tên gọi tương tự. Mặc dù một số nguồn có đề cập đến một truyền thống địa phương ở Áo và Bavaria về việc cầu xin bà chống lại bệnh dịch hạch , nhưng sự liên kết toàn cầu là một hiện tượng của thế kỷ 21.
Sự tiến hóa trong vai trò bảo trợ của Thánh Corona là một minh chứng sống động cho thấy mầu nhiệm các thánh thông công là một thực tại sống động. Nó cho thấy các vị thánh vẫn tiếp tục có liên quan đến cuộc sống của chúng ta vì các tín hữu không ngừng mang những nhu cầu hiện đại của mình đến với các ngài, tạo ra một truyền thống đức tin luôn năng động và phát triển.
Trong Phụng Vụ và Lời Cầu Nguyện của Hội Thánh
Để hiểu đầy đủ về vị trí của một vị thánh trong Hội Thánh, chúng ta phải nhìn vào cách Hội Thánh chính thức tôn vinh các ngài trong phụng vụ. Đối với Thánh Victor và Corona, điều này đòi hỏi một sự hiểu biết về cấu trúc của lịch phụng vụ và việc sử dụng các bản văn chung.
Lễ Kính ngày 14 tháng 5: Sách Lễ Rôma và Lịch Phụng Vụ
- Trong Sách Tử Đạo Thư Rôma (Martyrologium Romanum): Sách Tử Đạo Thư Rôma, danh mục chính thức của các thánh và chân phước được Hội Thánh công nhận, ghi nhớ Thánh Victor và Corona vào ngày 14 tháng 5. Lời ghi nhận thường ngắn gọn, ví dụ: “Tại Syria, kính nhớ Thánh Victor và Thánh Corona, là những vị tử đạo đã cùng nhau chịu khổ nạn” (phỏng theo ).
- Xung đột trong Lịch Phụng Vụ: Tuy nhiên, một thực tế quan trọng trong phụng vụ là ngày 14 tháng 5 trong Lịch Phụng Vụ Rôma chung là ngày Lễ Kính Thánh Mát-thia, Tông Đồ. Theo quy tắc về phẩm cấp phụng vụ, một lễ kính một vị Tông đồ (bậc Lễ) có vị trí cao hơn một lễ nhớ không bắt buộc của một vị tử đạo.
- Lễ Nhớ Không Bắt Buộc: Do đó, Thánh Victor và Corona được xếp vào bậc “Lễ Nhớ Không Bắt Buộc” (Optional Memorial). Điều này có nghĩa là trong thực hành phụng vụ thông thường trên toàn thế giới, các bài đọc và lời nguyện của ngày 14 tháng 5 sẽ là của Lễ Thánh Mát-thia. Thánh lễ và các giờ kinh phụng vụ kính Thánh Victor và Corona thường chỉ được cử hành tại những nơi các ngài là bổn mạng chính (như ở Feltre) hoặc có thể được cử hành như một Thánh lễ ngoại lịch vào một ngày trong tuần không có lễ trọng nào khác.
Sự thật phụng vụ này giải thích tại sao nhiều tín hữu gặp khó khăn khi tìm kiếm các lời nguyện cụ thể cho Thánh Victor và Corona. Việc không có các bản văn riêng không phải là một dấu hiệu của sự lãng quên, mà là một đặc điểm của hệ thống thờ phượng có tổ chức của Hội Thánh. Nó cho thấy sự ưu tiên dành cho các mầu nhiệm trung tâm của đức tin và các vị Tông đồ, những cột trụ của Hội Thánh.
Hình Ảnh và Biểu Tượng
Nghệ thuật thánh Công giáo sử dụng các biểu tượng để truyền tải những chân lý thần học sâu sắc. Với Thánh Victor và Corona, các biểu tượng này đặc biệt phong phú và có ý nghĩa.
- Tên gọi: Như đã đề cập, chính tên của hai vị đã là một bài giảng. “Victor” là Chiến Thắng, “Corona” là Triều Thiên. Cùng nhau, chúng kể một câu chuyện hoàn chỉnh về hành trình Kitô hữu: qua cuộc chiến đấu đức tin (Victor), chúng ta đạt được phần thưởng vĩnh cửu (Corona).
- Triều Thiên (The Crown): Đây là biểu tượng chính, trực tiếp liên quan đến tên của Thánh Corona và thị kiến của bà. Triều thiên là “triều thiên của sự sống” được hứa ban cho những ai trung thành cho đến chết (x. Kh 2, 10). Thị kiến của Thánh Corona về hai triều thiên từ trời xuống đã làm cho biểu tượng này trở nên cụ thể và sống động trong câu chuyện của các ngài.
- Cành Lá Cọ (The Palm Branch): Đây là biểu tượng phổ quát của các vị tử đạo, tượng trưng cho chiến thắng của các ngài trên tội lỗi và sự chết, gợi nhớ đến cuộc rước lá của Chúa Giêsu vào Giêrusalem. Việc câu chuyện tử đạo của Thánh Corona sử dụng chính cây cọ làm công cụ hành hình là một sự lồng ghép biểu tượng một cách mạnh mẽ và độc đáo.
- Miêu tả trong nghệ thuật: Trong các tác phẩm nghệ thuật, Thánh Victor thường được miêu tả là một người lính La Mã hoặc một hiệp sĩ thời trung cổ, trong khi Thánh Corona là một phụ nữ trẻ. Các ngài thường được thể hiện cùng nhau, với Thánh Corona cầm một triều thiên hoặc một cành lá cọ. Các bản thảo được minh họa từ thời trung cổ không ngần ngại mô tả những chi tiết đồ họa về cuộc tử đạo của các ngài, nhằm nhấn mạnh sự tàn bạo của cuộc bách hại và sự can đảm phi thường của các thánh.
Câu chuyện của Thánh Victor và Corona không chỉ là một tập hợp các biểu tượng riêng lẻ, mà là một câu chuyện biểu tượng có sự tương tác và bổ sung cho nhau. Tên của Victor (“Chiến Thắng”) chỉ được hiện thực hóa trọn vẹn khi Corona nhìn thấy “Triều Thiên” dành cho ngài. Tên của Corona (“Triều Thiên”) được hoàn tất khi bà chấp nhận cuộc tử đạo của chính mình để giành lấy “Triều Thiên” của riêng mình. Câu chuyện của các ngài là một sự trao đổi năng động, một sự bổ sung cho nhau: Thánh Corona “nam tính” mạnh mẽ và trực tiếp trong lời tuyên xưng, trong khi Thánh Victor “nữ tính” kiên nhẫn và hiền hòa trong sự chịu đựng. Sự tương tác biểu tượng này làm cho các ngài trở thành một cặp đôi hoàn hảo, đại diện cho chứng tá Kitô giáo trọn vẹn, bao gồm cả sự chịu đựng và lời loan báo.
Suy Niệm và Bài Học Thiêng Liêng
Sau khi đã phân tích các khía cạnh lịch sử, lòng sùng kính và phụng vụ, chúng ta đi đến phần quan trọng nhất: rút ra những bài học thiêng liêng từ chứng tá của Thánh Victor và Corona cho cuộc sống của người tín hữu hôm nay.
Sự Lựa Chọn Đức Tin: “Ai liều mất mạng sống mình vì Thầy, thì sẽ tìm thấy được”
Trong một bài giảng nhân ngày lễ kính hai vị thánh tại Castelfidardo, Đức Tổng Giám mục Angelo Spina đã đặt câu chuyện của các ngài vào trung tâm của sự lựa chọn cơ bản của con người: “ở lại với Chúa Giêsu hay rời bỏ Ngài”. Các vị tử đạo buộc chúng ta phải đối mặt với câu hỏi cuối cùng của người môn đệ. Trong một thế giới đề cao sự giàu có, quyền lực và sự tự bảo tồn, Thánh Victor và Corona đã chọn Đức Kitô, Đấng là “đường, là sự thật và là sự sống”. Câu chuyện của các ngài là một bài bình luận mạnh mẽ về lời của Chúa Giêsu trong Tin Mừng Mátthêu: “Ai muốn cứu mạng sống mình, thì sẽ mất; còn ai liều mất mạng sống mình vì Thầy, thì sẽ tìm thấy được” (Mt 16, 25).
Đức Tổng Giám mục Spina đã mô tả một “vật lý của tình yêu”: “nếu bạn cho đi, bạn làm giàu cho chính mình; nếu bạn giữ lại, bạn làm mình nghèo đi”. Đây chính là cốt lõi của chứng tá tử đạo. Các ngài đã “mất” mạng sống thế gian để “tìm thấy” sự sống vĩnh cửu. Sự lựa chọn của các ngài không phải là một sự lựa chọn tiêu cực chống lại thế gian, mà là một sự lựa chọn tích cực hướng về Đức Kitô. Đó là một lời mời gọi cho mỗi chúng ta, trong những “cuộc tử đạo” nhỏ bé hàng ngày—những hy sinh, những lựa chọn trung thành với Tin Mừng thay vì sự dễ dãi của thế gian—để liên tục chọn ở lại với Chúa Giêsu.
Thị Kiến Hy Vọng: “Tôi thấy hai triều thiên từ trời xuống”
Thị kiến của Thánh Corona là điểm xoay chuyển của câu chuyện. Giữa cảnh tượng kinh hoàng của sự tra tấn và đau đớn trần thế, một mạc khải thần linh đã xuyên qua. Đó là một cái nhìn thoáng qua về thực tại Nước Trời, một sự đảm bảo rằng những đau khổ này không phải là tiếng nói cuối cùng. Trong một bài giảng tại Feltre, thị kiến này được liên kết với hình ảnh “một đoàn người thật đông không tài nào đếm nổi, thuộc mọi dân, mọi chi tộc, mọi nước và mọi ngôn ngữ” trong sách Khải Huyền, những người đã giặt sạch áo mình trong máu Con Chiên (Kh 7, 9-17).
Thị kiến này dạy chúng ta rằng đức tin không phải là mù quáng; đức tin là khả năng nhìn thế giới qua đôi mắt của Thiên Chúa. Nó cho phép chúng ta nhận ra rằng những hoạn nạn trần thế chỉ là tạm thời, nhưng phần thưởng thiên quốc—triều thiên vinh quang—là vĩnh cửu. Giữa những thử thách, bệnh tật, và bất công của cuộc sống, lời chứng của Thánh Corona mời gọi chúng ta ngước mắt lên, vượt qua những gì mắt thường thấy được, để nhìn thấy những triều thiên mà Thiên Chúa đã chuẩn bị cho những ai yêu mến Ngài. Đó là một thông điệp hy vọng mạnh mẽ, rằng Thiên Chúa không bao giờ bỏ rơi con cái mình trong cơn thử thách, và “Ngài sẽ lau sạch nước mắt họ” (Kh 7, 17).
Tiếng Nói của các Thánh
Khi tìm hiểu về các vị thánh, chúng ta thường mong muốn tìm thấy những “câu nói” hay những lời dạy của các ngài. Tuy nhiên, đối với hầu hết các vị tử đạo thời sơ khai như Thánh Victor và Corona, chúng ta không có những câu trích dẫn nguyên văn nào được lưu lại. “Tiếng nói” của các ngài không được tìm thấy trong những gì các ngài viết, mà trong những gì các ngài làm. “Lời dạy” của các ngài chính là chứng tá (martyria) của các ngài.
Lời động viên của Thánh Corona dành cho Thánh Victor, lời tuyên xưng đức tin công khai của bà, và sự hy sinh cuối cùng của cả hai—đó chính là những lời của các ngài, được nói bằng ngôn ngữ phổ quát của tình yêu và lòng can đảm. Tiếng nói của các ngài là tiếng vang của chính Tin Mừng mà các ngài đã sống và đã chết vì nó. Các ngài không để lại cho chúng ta những bài luận thần học, nhưng các ngài đã để lại một bài giảng sống động bằng chính cuộc đời mình.
Sức Mạnh của Tình Liên Đới Kitô Hữu
Có lẽ bài học sâu sắc và phù hợp nhất cho thế giới ngày nay từ câu chuyện của Thánh Victor và Corona là bài học về tình liên đới. Thánh Corona đã có thể tiếp tục là một Kitô hữu thầm lặng và cứu sống chính mình. Thay vào đó, bà đã chọn sự liên đới. Bà từ chối để một người anh em Kitô hữu phải chịu đau khổ một mình.
Hành động của bà là một lời khiển trách mạnh mẽ đối với sự thờ ơ và là một mẫu gương vượt thời gian cho Hội Thánh. Bà thể hiện lời kêu gọi “hãy mang gánh nặng cho nhau” (Gl 6, 2) một cách triệt để nhất. Trong một thế giới thường bị đánh dấu bởi chủ nghĩa cá nhân và sự cô lập, câu chuyện của Thánh Victor và Corona nhắc nhở chúng ta rằng chúng ta là thành viên của một Thân Thể, được mời gọi để nâng đỡ, khích lệ và đứng về phía nhau, đặc biệt là trong những lúc thử thách. Lòng trắc ẩn của Thánh Corona cũng là trung tâm của sự thánh thiện của bà, cũng như lòng can đảm của bà. Chứng tá của các ngài không phải là một hành động đơn độc, mà là một hành động của sự hiệp thông, một lời nhắc nhở rằng không ai trong chúng ta phải đi một mình trên con đường đức tin.
