Suy Niệm Lời Chúa
Thứ Bảy Tuần 13 Thường Niên
Bài đọc thứ nhất hôm nay, trích từ sách Sáng Thế, có thể khiến người đọc không khỏi bối rối, thậm chí là khó chịu. Bài đọc phác họa một bức tranh gia đình đầy rẫy những mưu mô và lừa dối: một người cha già nua, mù lòa cả về thể chất lẫn tinh thần, hành động theo sở thích cá nhân và ý riêng, cố tình đi ngược lại ý định của Thiên Chúa ; một người mẹ, dù biết ý Chúa, lại dùng mưu kế xảo quyệt để đạt được mục đích ; và một người con, Giacóp, trở thành kẻ đồng lõa trong sự lừa dối để chiếm đoạt phúc lành của anh mình. Câu hỏi được đặt ra là tại sao Phụng vụ lại trình bày một câu chuyện đầy “scandal” như vậy? Phải chăng Giáo Hội muốn cổ võ cho sự gian dối?
Câu trả lời là không. Trái lại, câu chuyện này, khi được đọc dưới ánh sáng của toàn bộ lịch sử cứu độ, lại trở thành một bài học vô giá về lòng thương xót và quyền năng quan phòng của Thiên Chúa, Đấng có khả năng kỳ diệu để “viết thẳng trên những đường cong” của cuộc đời con người.
Thiên Chúa hành động qua sự bất toàn của con người
Câu chuyện của gia đình tổ phụ Ixaác là hình ảnh chân thực về thân phận con người: yếu đuối, tội lỗi, và đầy những toan tính ích kỷ. Kinh Thánh không hề “tô hồng” các tổ phụ, không che giấu những khuyết điểm của các ngài. Việc này không phải để làm suy giảm niềm tin, mà là để làm nổi bật một sự thật còn lớn lao hơn: Thiên Chúa không chọn những người hoàn hảo, nhưng Ngài làm cho những người Ngài chọn trở nên hoàn hảo trong kế hoạch của Ngài.
Giữa lúc những mưu mô của con người còn đang gây băn khoăn, thì Thánh vịnh đáp ca vang lên như một lời giải đáp thần học: “Ca tụng Chúa đi, vì Chúa nhân hậu… Vì ĐỨC CHÚA đã chọn nhà Gia-cóp cho riêng mình… Tôi biết, ĐỨC CHÚA thật cao cả… ĐỨC CHÚA muốn gì, Người làm nấy, trên trời dưới đất” (Tv 135, 3-6). Thánh vịnh nhắc nhở rằng, nhân vật chính của lịch sử không phải là Giacóp hay Rêbêca, mà là chính Thiên Chúa. Lời chúc phúc đến với Giacóp không phải chủ yếu vì mưu mẹo của con người, mà vì sự tuyển chọn tự do và quyền năng của Thiên Chúa. Những mưu tính, lừa dối, và cả tội lỗi của con người, dù tự nó là xấu, cũng không thể cản trở, mà ngược lại, còn có thể trở thành phương tiện trong bàn tay quan phòng của Thiên Chúa để kế hoạch yêu thương của Ngài được thực hiện. Đây chính là mầu nhiệm của ân sủng, như lời Giuse nói với các anh mình: “Ý các anh định làm hại tôi, nhưng Thiên Chúa lại định cho nó thành điều tốt” (St 50,20).
Lòng thương xót: Rượu mới cho những tâm hồn tan vỡ
Sự thật này được tỏ lộ trọn vẹn nơi Đức Giêsu Kitô. Bài Tin Mừng hôm nay đặt ra một bối cảnh mới. Các môn đệ của Gioan Tẩy Giả, những người đại diện cho một lòng đạo đức Cựu Ước chân thành nhưng nặng về sám hối và tang tóc, đã thắc mắc tại sao môn đệ của Chúa Giêsu lại không ăn chay. Chúa Giêsu trả lời bằng những hình ảnh đầy ý nghĩa: Ngài là Chàng Rể, và sự hiện diện của Ngài là một tiệc cưới, một thời điểm của niềm vui. Và rồi Ngài đưa ra dụ ngôn cốt lõi: “Chẳng ai lấy rượu mới mà đổ vào bầu da cũ… nhưng rượu mới phải đựng trong bầu da mới” (Mt 9,17).
“Rượu mới” chính là Tin Mừng, là ân sủng, là chính con người Đức Kitô, Đấng mang đến niềm vui và sự sống mới. Vậy “bầu da cũ” là gì? Trong bối cảnh của bài suy niệm hôm nay, “bầu da cũ” chính là những tâm hồn tội lỗi, rách nát của con người, giống như gia đình của Giacóp, giống như mỗi người với những “đường cong” của quá khứ. Lòng thương xót của Thiên Chúa không phải là một miếng vá tạm bợ để che đi sự rách nát, mà là “rượu mới” có sức mạnh biến đổi, làm cho “bầu da cũ” trở thành “bầu da mới”.
Điều này được thể hiện rõ nét qua chính khẩu hiệu Giám mục của Đức Thánh Cha Phanxicô: “Miserando atque eligendo” – “Bởi thương xót mà tuyển chọn”. Khẩu hiệu này được lấy từ bài giảng của Thánh Bêđa về ơn gọi của Thánh Mátthêu. Chúa Giêsu nhìn Mátthêu, một người thu thuế bị coi là kẻ tội lỗi công khai, và “vì thương xót và tuyển chọn, Người đã phán: Hãy theo Ta”. Chúa Giêsu không chờ Mátthêu trở nên công chính rồi mới gọi, nhưng chính ánh mắt thương xót và lời mời gọi của Ngài đã biến đổi ông. Tương tự, Thiên Chúa đã nhìn Giacóp, một kẻ lừa dối, và bởi thương xót mà tuyển chọn ông làm tổ phụ của dân riêng.
Lịch sử Giáo Hội đầy những chứng nhân sống động cho quyền năng biến đổi này. Thánh Augustinô, sau bao năm tháng lầm lạc trong các tà thuyết và đam mê xác thịt, đã được ánh sáng Lời Chúa biến đổi trong một khu vườn, để rồi từ một “đường cong” của tội lỗi, ngài đã trở thành một “nét thẳng” của ân sủng và là một tiến sĩ vĩ đại của Hội Thánh. Thánh Maria Mađalêna, người được Chúa giải thoát khỏi “bảy quỷ”, đã trở thành chứng nhân đầu tiên của Tin Mừng Phục Sinh, một minh chứng cho thấy “rượu mới” của lòng thương xót có thể làm cho những tâm hồn tan nát nhất được tái sinh.
Lời Chúa hôm nay mời gọi một cái nhìn lại cuộc đời với một ánh mắt mới, ánh mắt của niềm tin và hy vọng. Có thể có những lúc con người đau khổ, dằn vặt vì những “đường cong” của quá khứ, những lỗi lầm, những yếu đuối đã, đang và sẽ còn phạm phải. Câu chuyện của Giacóp và giáo huấn của Chúa Giêsu nhắc nhở rằng: đừng tuyệt vọng. Thiên Chúa là một Họa Sĩ tài ba, một người Cha đầy lòng thương xót. Ngài không vứt bỏ những đường nét nguệch ngoạc của cuộc đời, nhưng dùng chính chúng để vẽ nên kiệt tác của ân sủng.
“Nơi đâu tội lỗi đã lan tràn, ở đó ân sủng càng chứa chan gấp bội” (Rm 5,20). Lời Chúa mời gọi lòng can đảm mang những “bầu da cũ” rách nát đến với Chúa Giêsu, để Ngài đổ đầy “rượu mới” là chính Tình Yêu và Lòng Thương Xót của Ngài. Dù con người bất toàn, Thiên Chúa vẫn trung tín, và Ngài sẽ hoàn tất nơi mỗi người điều tốt đẹp mà Ngài đã khởi sự. Amen.
